ΑΝΝΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΝΑΑγαπητές συντρόφισσες και σύντροφοι, φίλες και φίλοι
Είναι πολύ εντυπωσιακό που απόψε σε μια τόσο δύσκολη περίοδο μαζεύονται τόσοι πολλοί άνθρωποι σε μια πολιτική εκδήλωση.
Ένα από τα πράγματα που μου έμειναν στην πορεία μου από την Ευρώπη, είναι η διαφορά στην κουλτούρα Βόρειων και Νότιων πολιτικών. Στο Βορρά κρίνονταν με βάση την επιτυχία στους στόχους που είχαν θέσει. Στο νότο, από Ισπανία μέχρι Ελλάδα, οι πολιτικοί κρίνονταν με βάση το πώς διαχειρίζονταν τις κρίσεις, πόσα λένε, πώς λύνουν τα προβλήματα που παρουσιάζονται.
Αυτό κάναμε επί πολλά χρόνια. Λύναμε επί τόπου, με εύκολους τρόπους, όλα τα προβλήματα που μας παρουσιάζονταν. Η κρίση έχει ακουμπήσει τον κάθε Έλληνα και την κάθε ελληνική οικογένεια και βέβαια τους νέους ανθρώπους. Έχει δημιουργήσει γκρίζα ατμόσφαιρα και αίσθημα ανασφάλειας και φόβου. Αυτό είναι το μεγαλύτερο μας στοίχημα, ως παράταξη και ως κόμμα, μέσα σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο. Πρέπει να δημιουργήσουμε και έχουμε και τις δυνάμεις και τα επιχειρήματα να το κάνουμε.
Την περίοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου έγιναν οι πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις εν μέσω χρεοκοπίας και υποδοχής 1,5 εκατ. προσφύγων. Οι περίοδοι κρίσης είναι ευκαιρία να αλλάξουν και πολλά πράγματα. Το δημοσιονομικό πρόβλημα είναι η κορυφή του παγόβουνου. Παράγουμε λιγότερα από όσα έχουμε για να ζήσουμε και το καλύπταμε τόσα χρόνια με δανεικά.
Πρέπει ως χώρα να εξαντλήσουμε τις ικανότητες μας και τις εμπειρίες μας για να παράγουμε περισσότερα. Η κρίση ήταν η αφορμή. Πρέπει να αναλογιστούμε τώρα τις ευθύνες, να τις καταλογίσουμε και να ανασκουμπωθούμε. Οι ευθύνες δεν είναι οι ίδιες για όλους.
Όλα αυτά τα χρόνια ισχυρά πλεονεκτήματα όπως η χρηματοδότηση δεν αξιοποιήθηκαν ώστε να έχουμε μόνιμα αποτελέσματα. Από τη μεταπολίτευση και μετά χτίσαμε έτσι τη Δημοκρατία μας, μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Η Δημοκρατία έπρεπε να συνδυαστεί με την υγιή ανάπτυξη, όμως σε όλους τους τομείς υπήρξε τεράστια μεγέθυνση και όχι ανάπτυξη. Ένα παράδειγμα: στην Παιδεία είχαμε την καλύτερη αναλογία καθηγητών, δασκάλων, στον κόσμο, το μεγαλύτερο αριθμό σχολείων στην Ευρώπη αναλογικά με τον πληθυσμό και τον μεγαλύτερο αριθμό πανεπιστήμιων και ΤΕΙ. Η Παιδεία μας δεν είναι αυτή που επιθυμούμε.
Επίσης, στην Υγεία, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουμε τους περισσότερους γιατρούς ανά 100.000 κατοίκους, έχουμε παρά πολλά κέντρα υγείας και τεράστιο αριθμό νοσοκομείων, ωστόσο η Υγεία δεν είναι αυτή που θέλουμε.
Στην Ασφάλεια του πολίτη έχουμε το μεγαλύτερο αριθμό αστυνομικών, σε σχέση με τον πληθυσμό. Η λύση που δίναμε για πολλά χρόνια ήταν η μεγέθυνση: να προσλαμβάνουμε κι άλλους γιατρούς, δασκάλους αστυνομικούς. Δεν μπήκαμε στη στοχοθεσία και στον εξορθολογισμό που έπρεπε για τα αποτελέσματα που όλοι ζητούσαμε.
Ανάπτυξη σημαίνει: παράγω προϊόντα τα οποία είναι διεθνώς ανταγωνιστικά. Η κινητήρια δύναμη της χώρας, που είναι η κατασκευή και η οικοδομή, είναι μια διαδικασία εσωτερική σε κάθε χώρα: έχεις πραγματική παραγωγή όταν παράγεις τα προϊόντα που χρησιμοποιείς ή εξάγεις προϊόντα.
Αυτό δεν γινόταν. Το ισοζύγιο πληρωμών ήταν το μεγάλο πρόβλημα: εισάγαμε περισσότερα από όσα εξάγαμε. Όμως ανάπτυξη είναι να παράγουμε προϊόντα και υπηρεσίες που είναι ανταγωνιστικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτός είναι ο ορισμός της ανάπτυξης, αλλιώς, στη σημερινή οικονομία το να παράγουμε προϊόντα τα οποία απλά κινούνται στη δική μας αγορά δεν προσφέρει τίποτα, διότι κι εμείς οι ίδιοι ως καταναλωτές επιλέγουμε τα καλύτερα και τα φτηνότερα.
Από το ‘96 και μετά η Ελλάδα είχε ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 4%, εντούτοις η ανάπτυξη και η παραγωγή δεν πέτυχαν στο βαθμό που θέλαμε.
Τώρα μέσα σε ένα χρόνο, απορούμε όλοι γατί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δεν πέτυχε την ανάπτυξη. Ο στόχος μας όμως στα επόμενα 5 χρόνια πρέπει να είναι, υψηλές υπηρεσίες τουρισμού, ανάπτυξη των εξαγωγών.
Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια -εν μέσω κρίσης- έχουμε αύξηση των εξαγωγών κατά 20%, γιατί είναι η πρώτη φορά που πολλές επιχειρήσεις και κλάδοι ψάχνουν αγορές στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα οι επιχειρήσεις αλουμινίου, που είναι πολύ πιο εξαγωγικές από ότι ήταν στο παρελθόν.
Αυτό είναι μεγάλο στοίχημα: να λειτουργεί η οικονομία με πραγματικούς όρους και όχι με όρους κατανάλωσης ή δανεισμού. Καλούμαστε να το υλοποιήσουμε μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, με πολλές δυσκολίες. Ποιά είναι τα στοιχεία που συναπαρτίζουν αυτή την κρίση και αυτή την περίοδο; Η ιστορία δεν είναι επίπεδη και έχει να καταδείξει στις πολιτικές δυνάμεις του τόπου το πώς λειτούργησαν τα θετικά τους και τα αρνητικά τους. Η τελευταία 5ετία, με επιδείνωση της παγκόσμιας κατάστασης, δεν έχει προηγούμενο.
Παραλάβαμε μια χώρα που δεν έχει διοίκηση, ενώ παράλληλα καλούμαστε να υλοποιήσουμε τιτάνιους στόχους. Υπάρχουν όμως και δημόσιοι υπάλληλοι – που εγώ τουλάχιστον στο Υπουργείο Παιδείας υποκλίνομαι – των οποίων ο μισθός έχει μειωθεί έως και 25% και οι οποίοι κάθονται μέχρι τις 10 το βράδυ χωρίς να ζητούν δημόσια ανταμοιβή. Μία μειοψηφία, άνθρωποι οι οποίοι είναι ταγμένοι και υπηρετούν το σύνολο. Υπάρχει, ωστόσο, και μια διοίκηση ,με άνθηση του πελατειακού συστήματος, με διάλυση των αρχών, των αξιών και των στόχων, που δεν μπορεί να λειτουργήσει.
Όσον αφορά στο πολιτικό σύστημα, έχουμε περάσει όλοι μας ένδοξες εποχές για το τι είναι σοσιαλισμός και το τι θέλαμε να κάνουμε σε αυτή τη χώρα. Σήμερα υπάρχει πλήρης ιδεολογική σύγχυση. Τα αριστερά κόμματα δεν έχουν αντίπαλο τους το κεφάλαιο, έχουν το κράτος: όλα είναι αριστερά και κράτος, όλα θεωρείται ότι πρέπει να τα κάνει το κράτος. Κανείς δεν ενδιαφέρεται από πού προέρχονται τα έσοδα του κράτους. Η δεξιά στη χώρα μας αντί να μιλήσει για τον ιδιωτικό τομέα, είναι σε ένα πλήρη εναγκαλισμό με το κράτος. Ήταν μια δεξιά που χρησιμοποίησε απολύτως το κράτος και η οποία απαντά με απόλυτο λαϊκισμό, στο πώς αντιμετωπίζονται τα προβλήματα της ανάπτυξης. Το ΠΑΣΟΚ έρχεται για ακόμη μια φορά στην 30χρονη πορεία του να απαντήσει όχι στις ιδεολογίες και στα δόγματα, αλλά στις πραγματικές ανάγκες της εποχής. Το έκανε και το ‘81 και το ‘96. Το έργο του ΠΑΣΟΚ είναι εθνικό και για αυτό θα κριθεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πια ιδεολογικές προσεγγίσεις και κεντρικές επιλογές για το πού θέλουμε να πάμε.
Τι καλούμαστε να υλοποιήσουμε, τι κρίνεται την επόμενη εβδομάδα στο Eurogroup ή στη σύνοδο κορυφής: Το μνημόνιο και η πορεία του. Πόσο αγγίζει η ιδεολογία του ΠΑΣΟΚ όλα αυτά; Αλλιώς ήμασταν το ’81, αλλιώς το ‘96 αλλιώς το 2005.
Να ξεκινήσω από το μνημόνιο. Έχουμε πει όλοι, και ο Πρόεδρος πέρσι τέτοια εποχή, ότι όποιος συμμετείχε στο Υπουργικό Συμβούλιο τότε, έπρεπε να πάρει αποφάσεις που αφορούσαν στους μισθούς και κυρίως στις συντάξεις, των λαϊκών στρωμάτων, ανατροπές του τρόπου με τον οποίο ζούσαμε επί 10ετίες. Η άλλη επιλογή ήταν ή να οδηγήσουμε τη χώρα σε εκλογές ή να λέγαμε ότι δεν μπορούσαμε να το κάνουμε. Αυτό, όμως, θα σήμαινε «στέρεμα» του δανεισμού, δηλαδή παύση πληρωμών σε όλα τα επίπεδα και των μισθών και των συντάξεων και των τόκων. Αν δεν είμαστε εντάξει στις διεθνείς υποχρεώσεις μας σταματούν τα πάντα στη χώρα, όπως οι εισαγωγές πετρελαίου – δεν είναι απλό να πάρεις απόφαση να σταματήσει η χώρα τις διεθνείς συναλλαγές της.
Το μνημόνιο αφορά μεταξύ άλλων 6 βασικούς τομείς της κυβέρνησης : την οικονομία, την είσπραξη οικονομικών φόρων, την ανάπτυξη του περιβάλλοντος, τα δημόσια έργα, την Υγεία, τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι αλλαγές που αφορούν στο μνημόνιο έχουν οικονομικούς στόχους. Η συμφωνία λέει «αυτό είναι το χρέος, τόσα πρέπει να εξοικονομήσετε από δαπάνες, τόσα πρέπει να παράγετε». Το πώς θα τις κάνουμε τις μεταρρυθμίσεις εξαρτάται από εμάς. Εμείς θα πρέπει να αλλάξουμε τον παραγωγικό ιστό για να οδηγηθούμε σε αυτό το οικονομικό ισοζύγιο.
ΟΙ αλλαγές στο χώρο της Υγείας, της Παιδείας, της Αυτοδιοίκησης, δεν υπαγορεύονται από το μνημόνιο. Το μνημόνιο έχει ένα λογαριασμό στο τέλος, που λέει «κάντε αυτά που νομίζετε, αλλά υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες, τα υπόλοιπα πρέπει να τα κάνετε από τα χρήματα που παράγετε εσείς οι ίδιοι». Το θέμα είναι πόσο γρήγορα θα προχωρήσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Στο μεσοπρόθεσμο – εδώ είναι ένα πρόγραμμα που αναλάβαμε όλα τα υπουργεία και θυμίζω ότι στις προεκλογικές μας δεσμεύσεις κάναμε λόγο για 3ετεις προϋπολογισμούς – πρέπει να πούμε ότι με αυτούς τους προϋπολογισμούς μπορούν τα έσοδα με τα έξοδα να ταυτιστούν.
Για τις ιδιωτικοποιήσεις η συζήτηση γίνεται από το 1974. Ιδεολογικά και πολιτικά αλλάξαμε λόγω εποχών, «έσπασαν» τα σύνορα και η Ευρώπη έγινε ενιαία και εκεί πια πρέπει κάθε χώρα να ισορροπήσει ανάμεσα στην απελευθέρωση των συναλλαγών και το δημόσιο συμφέρον. Για παράδειγμα στο ηλεκτρικό ρεύμα θα πρέπει να υπάρχει δημόσιος έλεγχος και οι υποδομές να ανήκουν στο δημόσιο, αλλά η διαχείριση, η διακίνηση και η διανομή αυτών των αγαθών μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί με βάση τις προϋποθέσεις που θέτει κάθε χώρα.
Είμαστε από τις χώρες με τη μεγαλύτερη δημόσια περιουσία, η οποία είναι στο σύνολό της αναξιοποίητη. Και όταν υπάρχει καταπάτηση από διάφορα συμφέροντα, μικρά η μεγάλα, δεν αντιδρούμε, αλλά όταν πάμε να μιλήσουμε για την αξιοποίηση της γίνεται ξεσηκωμός. Θα την αξιοποιήσουμε με θάρρος και όχι αμυνόμενοι. Αλλού θα γίνουν επενδύσεις, αλλού πωλήσεις, αλλού θα υπάρξουν συνεκμεταλλεύσεις, ώστε να έχουμε έσοδα, αλλιώς τα μόνα έσοδα θα είναι ό, τι παράγεται από μισθούς και συντάξεις και θα τα ανακυκλώνουμε.
Το θέμα είναι ότι μπορούμε μέσα σε λίγους μήνες να κάνουμε μεταρρυθμίσεις που σε άλλες χώρες κράτησαν 20 χρόνια. Για να μεταρρυθμίσει η Σουηδία το ασφαλιστικό της σύστημα έκανε 7 χρόνια διαβούλευση και μεταβατικές περιόδους. Εμείς μέσα σε 1,5 χρόνο, κάτω από την αφόρητη πίεση που έχουμε, πρέπει να αλλάξουμε όχι θεσμούς και νόμους μόνο, αλλά νοοτροπία, αντιλήψεις και τον τρόπο που λειτουργούμε.
Μέσα από την ιστορία της παράταξης και της χώρας αποδεικνύεται ότι εάν δε γίνουν αυτά τώρα με το Γιώργο Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, δεν μπορούν να γίνουν από κανέναν, με τρόπο που θα έχει και ασφάλεια ο πολίτης, αλλά και μέλλον.
Για παράδειγμα στην Παιδεία πρέπει να αντιμετωπίσουμε άμεσα τις σπατάλες που γίνονταν για χρόνια, όπως για παράδειγμα με το θέμα των συγγραμμάτων. Ουδείς ασχολήθηκε με την ποιότητα τους, τους αποδέκτες και τον τρόπο προμήθειας τους. Πλέον, ο φοιτητής παραγγέλνει μέσω διαδικτύου τα συγγράμματα που χρειάζεται και όπως προέκυψε, σε 3 μήνες δηλώθηκαν 400.000 συγγράμματα λιγότερα, από ότι τα προηγούμενα εξάμηνα. Όλοι έχουμε ευθύνη, γιατί και τα χρήματα για τα συγγράμματα είναι κρατήσεις από μισθούς.
Επίσης, το θέμα των συγχωνεύσεων είναι μια δύσκολη πολιτική άσκηση. Παράδειγμα: τρία σχολεία απέχουν 16 χλμ το κάθε ένα, και έχουν από 16 καθηγητές και 14 μαθητές, με κόστος ανά μαθητή 35.000 ευρώ. Αντί να αντιδρούμε ας σκεφτούμε την καλύτερη διαχείριση μαθητών.
Για τις μεταφορές μαθητών, το κόστος το 2004 ήταν 140 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2009 έφτασε τα 200 εκατομμύρια. Υπάρχει ταξιτζής που γράφεται σε εσπερινό σχολείο και μεταφέρει τον εαυτό του, πληρώνεται από το κράτος και μένει από απουσίες. Τρία χρόνια γίνεται αυτό και δεν ασχολείται κανένας. Τώρα αυτά βγαίνουν στη «διαύγεια» και κάθε δήμος θα δίνει στοιχεία. Πώς φτάσαμε σε νομό να έχουμε κόστος μεταφοράς 4.000 ευρώ ανά μαθητή;
Παράλληλα, πρέπει να αλλάξουν οι πολιτικές. Είναι δύσκολη η εξυγίανση του συστήματος και η εφαρμογή νέων πολιτικών, που αφορούν από τα προγράμματα σπουδών στο Λύκειο μέχρι τις αλλαγές στα Πανεπιστήμια.
Υπάρχει απίστευτο δυναμικό σε εκπαιδευτικούς. Δάσκαλοι και καθηγητές που κάνουν θαύματα. Αυτοί οι άνθρωποι βέβαια είναι απομονωμένοι, δεν μιλούν με το υπουργείο, με κόμματα ή με τα συνδικάτα. Είναι αφιερωμένοι σε μια αποστολή. Αυτοί οι άνθρωποι που έχουν τη δουλειά τους σαν αποστολή πρέπει να μπουν μπροστά. Και στην Υγεία, και στην Παιδεία, και στην Ασφάλεια. Αποτελούν τον πυρήνα των αλλαγών. Μπορούμε; Στη Φλώρινα υπάρχει δάσκαλος που, χωρίς ποτέ να έρθει σε επαφή με το Υπουργείο και χωρίς να έχει ζητήσει τίποτα, είχε κάνει ένα σχολείο που δεν υπάρχει ούτε στη Φινλανδία, πουθενά στον κόσμο. Μόνος του είχε βρει τα λεφτά, είχε βάλει διαδραστικούς πίνακες, είχε εφαρμόσει περιβαλλοντικά προγράμματα. Ένας άνθρωπος είχε κάνει το πρότυπο σχολείο.
Μήπως ήρθε η εποχή που πρέπει να μιλούν οι άνθρωποι που έχουν κάνει, που έχουν δώσει δείγματα παρά οι άνθρωποι που μόνο διεκδικούν; Υπάρχει μια Ελλάδα η οποία,10ετίες τώρα, μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες δημιουργεί σταθερά και είναι ευθύνη όλων μας να έρθει στην επιφάνεια. Το χρέος είναι δυσθεώρητο και αυτός είναι ένας φόβος που εξηγεί ότι όλα αυτά που κάνουμε δεν θα μας οδηγήσουν πουθενά.
Πολλά χρόνια συμμετέχω σε think tanks στην Ευρώπη, όπου επίσης είναι δύσκολα τα πράγματα. Υπάρχει μια στροφή στα εθνικά ακροατήρια. Οι εποχές που ο Ντελόρ και ο Μιτεράν είχαν ένα μεγάλο όραμα για την Ευρώπη δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Σε παγκόσμιο επίπεδο μια χώρα δεν μπορεί να σταθεί μονή της.
Η Ευρώπη ξέρει ότι πρέπει να λειτουργήσει ως ενιαίο σύνολο. Έχουμε εμείς ανάγκη την Ευρώπη, αλλά έχει και η Ευρώπη εμάς. Σε αυτήν την ανάγκη της αλληλεγγύης, σε μια Ευρώπη που πρέπει να υποστηρίξει το ευρώ -τα μεγάλα κοινά προβλήματα που έχουμε- χτίζεται μια νέα πραγματικότητα, αισιόδοξη.
Το γεγονός ότι έγινε, μέσα σε 3 μήνες ένας μηχανισμός υποστήριξης των κρατών που είχαν κρίση, ενώ επί 20 χρόνια μετά το Μάαστριχτ το αρνούνταν όλοι και βρέθηκε τρόπος και ξεπεράστηκε, γεννά την πεποίθηση ότι και το χρέος της Ελλάδας θα είναι αντιμετωπίσιμο. Αλλά με προϋποθέσεις. Η Ελλάδα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να ανατρέψει το κατεστημένο, να δημιουργήσει παραγωγικές δυνάμεις και να βάλει τάξη στα του οίκου της. Το πώς θα πάει το μνημόνιο, το μεσοπρόθεσμο και οι ιδιωτικοποιήσεις είναι πολύ σημαντικά στοιχεία. Αυτός είναι ο αγώνας του Προέδρου, Γ. Παπανδρέου, ανά τον κόσμο, σε καθημερινή βάση. Αυτός είναι ο αγώνας του Υπουργού Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου.
Υπάρχουν προβλήματα, λάθη και καθυστερήσεις, παντού -και στο Οικονομικών και στο Παιδείας και στο Υγείας, και σε όλα τα υπουργεία. Όποιος δουλεύει κάνει λάθη και καθυστερεί. Αλλά είμαστε σε πέλαγος με θεόρατα κύματα, ο καπετάνιος πάει να βάλει το καράβι σε ένα λιμάνι και δεν μπορεί ο καπετάνιος να το κάνει μόνος του και πίσω να υπάρχει σπαραγμός. Αυτό αφορά όλο το πολιτικό σύστημα, από τη ΝΔ του κ. Σαμαρά μέχρι τον κ. Τσίπρα. Πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Δεν υπάρχουν περιθώρια για λαϊκισμό σε μια χώρα που οφείλει να ανατρέψει αυτή την πραγματικότητα. Παρά τις δυσκολίες η παράταξη, οι ενεργοί πολίτες έχουμε την ευθύνη να αλλάξουμε τα πάντα για να ξαναφέρουμε το χαμόγελο στους Έλληνες.
Τοποθέτηση της υπουργού επάνω σε ζητήματα που έθεσαν οι πολίτες, στον διάλογο που ακολούθησε μετά την ομιλία.
Σχετικά με το σχολείο της Εκάλης. Κατανοώ και τις εντάσεις και τα επιχειρήματα γιατί η επέμβαση σε ένα σχολείο είναι η πιο ανθρώπινη επέμβαση που μπορεί να κάνει ένας πολιτικός καθώς αφορά στη γειτονιά και στην καθημερινότητα. Επομένως κατανοώ και την ένταση και την πίεση και τον θυμό και την ανάπτυξη διαφορετικών απόψεων. Θέλω να σας πω ότι δεν υπάρχει ούτε ένα (αριθμός ένα!), δημοτικό συμβούλιο που να έχει θετική άποψη. Δεν θα έπρεπε λοιπόν να κάνουμε καμία! Οι επιλογές που κάναμε σε αυτή τη φάση ήταν να παρέμβουμε σε πράγματα τα οποία είναι οφθαλμοφανή. Και Γυμνάσιο στο λεκανοπέδιο με 40 μαθητές είναι μία οφθαλμοφανής παρέμβαση. Έχουμε κρατήσει Γυμνάσια με 8 παιδιά όταν είναι στα ορεινά του Ολύμπου, όπως έχουμε Γυμνάσιο με 4 παιδιά και 12 δασκάλους σε νησί. Εκεί να το κάνουμε, να το πληρώσουμε, δεν γίνεται διαφορετικά! Αλλά όχι να επιχειρηματολογήσουμε για το λεκανοπέδιο.
Νομίζω ότι οι ικανοί εκπαιδευτικοί σε οποιοδήποτε περιβάλλον κι αν πάνε μπορούν να προσφέρουν και θα δώσουν στα παιδιά το καλύτερο! Αν είναι ένα θέμα που απασχολεί μόνο το σχολείο της Εκάλης, δεν είναι ανάγκη να ασχοληθούν όλοι οι Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων, το κάθε σχολείο έχει τα δικά του προβλήματα και τα δικά του επιχειρήματα. Ο κάθε Δήμος θα έχει μία κατάσταση με ένα χάρτη με όλες τις μετακινήσεις -έχουμε ένα Ινστιτούτο που κάνει την ανάλυση όλων των μεταφορών- ώστε να γίνονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και τον πιο αποτελεσματικό και στις μεγάλες και στις μικρές πόλεις. Θα δώσουμε μία πλήρη κατάσταση για τον αριθμό των παιδιών και των εκπαιδευτικών. Μέχρι τώρα που δεν είχαμε κάρτα σχολείων ο κάθε Διευθυντής παρουσίαζε τα κενά ανάλογα με τις τοπικές ισορροπίες που υπήρχαν σε κάθε επίπεδο.
Έχουμε Νομούς ολόκληρους με απίστευτο ανορθολογισμό. Κερασάκι σε όλα αυτά, ο Νομός του πρώην Υφυπουργού, ο Νομός Καρδίτσας, του οποίου τα στοιχεία τα κατέθεσα στην Βουλή. Στην πόλη της Καρδίτσας έχουμε μεγαλύτερο αριθμό σχολείων από την Ανατολική Αττική! Έχουμε 4θέσιο Δημοτικό με 7 δασκάλους, διθέσιο Δημοτικό με 4 δασκάλους.
Όλα αυτά τώρα καταγράφονται στην καρτέλα του σχολείου και θα υπάρχει ένας εξορθολογισμό. Θα είναι πολύ δύσκολος, γιατί θα πρέπει, άνθρωποι οι οποίοι δούλευαν με το συγκεκριμένο τρόπο να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές που έχουμε ανάγκες. Βεβαίως υπάρχει και το ανθρώπινο στοιχείο, η οικογενειακή ζωή ενός ανθρώπου, αλλά υπάρχει και η δουλειά και το σχολείο που δεν έχει δάσκαλο! Αυτού του είδους η διαχείριση που είναι βαθύτατα πολιτική, είναι πολύ δύσκολη. Χρειάζεται αποφασιστικότητα αλλά και υποστήριξη από τις οργανώσεις.
Το πιο εύκολο είναι να πεις να μην κλείσει το σχολείο. Να σας δώσω το εξής στοιχείο: επί 1500 σχολείων, που έγινε η παρέμβαση, 600 περίπου μεταφέρθηκαν σε άλλα. Από τα 600 τα 375 είναι μονοθέσια, διθέσια και τριθέσια. Ιδεολογικά, ποια είναι η θέση μας; Ότι πρέπει τα παιδιά να πηγαίνουν σε μονοθέσιο σχολείο το 2011; Δηλαδή να κάνει η Α’, η Β’ και η Γ’ Δημοτικού μάθημα την ίδια ώρα με τον ίδιο δάσκαλο; Αυτή είναι η ιδεολογία της Αριστεράς; Γιατί αυτή την επίθεση δεχτήκαμε στη Βουλή! Μονοθέσιο στην πόλη της Χαλκίδας! Διθέσιο στην πόλη της Θεσσαλονίκης! Αυτά εξυπηρετούν άλλου είδους πράγματα, δεν εξυπηρετούν τους μαθητές! Η πρώτη παρέμβαση ήταν αυτή και τώρα θα δώσουμε σε κάθε δημοτικό σύμβουλο ένα χρονικό περιθώριο, αρκετούς μήνες και ο κάθε Δήμος θα κάνει τώρα την πρότασή του, εφαρμόζοντας και το Νόμο, γιατί υπάρχει Νόμος που δεν εφαρμόζεται ποτέ! Τι σημαίνει 2θέσιο, 3θέσιο, 6θέσιο, 12θέσιο, πόσα παιδιά αντιστοιχούν σε πόσους δασκάλους; Θα κάνει ο κάθε Δήμος, με τις υποδομές που έχει και με τους δασκάλους που έχει, τη δική του πρόταση. Και αν χρειαστεί να κάνει και ΕΠΑΛ, καθώς το Επαγγελματικό Λύκειο είναι μία πολύ σοβαρή ιστορία, θα κάνουμε σωστά τη διαχείριση υποδομών, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Έρχομαι τώρα σε ορισμένα θέματα που τέθηκαν για την Παιδεία. Ειπώθηκαν δύο πράγματα από δύο ομιλητές. Ο ένας είναι ο κύριος Χατζίρης, ο οποίος είναι άνθρωπος με μεγάλη εμπειρία και στην Εκπαίδευση και στον Συνδικαλισμό, που είπε ότι καρκινοβατούν τόσα χρόνια οι αδικίες στο Δημόσιο Τομέα και έτσι το περιέγραψε ακριβώς: ένας κλητήρας παίρνει περισσότερα χρήματα από ένα δάσκαλο και δεν υπάρχει κανένα φως εδώ και 18 μήνες. Η εκπρόσωπος από το Γυμνάσιο της Ερυθραίας, είπε ότι χρόνια τώρα- και φέτος- δεν παίρνουμε αυτά που πρέπει να πάρουμε ως λειτουργικά. Φέτος θα γίνουν όλα; Να κατανοήσουμε λίγο, γιατί πρέπει να περιγράψουμε τι θα πει αυτή η κρίση! Πέρυσι, το Νοέμβριο του 2009, δεν υπήρχε ούτε ένα ευρώ για να αντιμετωπιστεί το πετρέλαιο του χειμώνα που ερχόταν. Χρωστούσαμε πάνω από 38 εκατ. ευρώ σε δασκάλους από το 2008 και 2007. Χρωστούσαμε τα λειτουργικά, είναι κάτι που διαχειρίζεται το Υπουργείο Εσωτερικών με τους Δήμους. Καταλαβαίνουμε τι σημαίνουν όλα αυτά μέσα στην κρίση; Είναι έτσι όπως το περιγράψατε!
Όμως το Γυμνάσιο που δεν έχει αίθουσες, υπολογιστές ή έχει άλλες ελλείψεις που δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε στην καρδιά της κρίσης θα γίνει πιλοτικό. Εκεί θα εφαρμοστούν τα πιλοτικά προγράμματα, που σημαίνει Αγγλικά από το Δημοτικό, ώστε τα παιδιά να παίρνουν το δημόσιο πιστοποιητικό Ξένης Γλώσσας από το Δημόσιο Σχολείο, να κάνουν πληροφορική ώστε να παίρνουν το Πιστοποιητικό Πληροφορικής από το Σχολείο. Επίσης, βάλαμε πιλοτικά την Φιλαναγνωσία, τα Εικαστικά. Δεν δίνουμε αυτά τα χρήματα στα λειτουργικά, γιατί στρέψαμε όλο το ΕΣΠΑ, τα ευρωπαϊκά κονδύλια που δικαιούμαστε, σε προγράμματα και όχι σε υποδομές.
Για να απαντήσω στο θέμα της ποιότητας που μπήκε: η ποσότητα από την ποιότητα δεν είναι τόσο ξεχωριστή. Γιατί να έχεις 4 σχολεία ενώ μπορείς να έχεις 2 και να τα κάνεις πολύ καλύτερα επενδύοντας περισσότερα χρήματα. Επομένως, η κρίση σημαίνει μια σειρά από ζητήματα σε πολύ μεγαλύτερη ένταση. Θα λύσουμε και θα αντιμετωπίσουμε το θέμα του πετρελαίου ίσως άλλα ζητήματα δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν φέτος. Θα αντιμετωπίσουμε τα θέματα των Υπολογιστών γιατί τα χρήματα τα στοχεύουμε σε επενδύσεις στην Εκπαίδευση και στην Πληροφορική. Ετοιμάζουμε ένα τεράστιο πρόγραμμα με διαδραστικούς πίνακες και με υπολογιστές ακόμα σε σχολεία με τάξη 3Χ2.
Δεν θα περιμένουμε να κάνουμε τάξη 10Χ10 για να μάθουνε τα παιδιά πληροφορική, ούτε για να έρθει το ψηφιακό σχολείο. Ανεξαρτήτως λοιπόν υποδομών, θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να μην μείνουν τα παιδιά αυτά πίσω σε τίποτα! Για αυτό και το ψηφιακό σχολείο είναι η πρώτη προτεραιότητα.
Για το θέμα της Πληροφορικής . Στόχος είναι μέχρι την Γ’ Γυμνασίου το παιδί να παίρνει την πιστοποίηση της Πληροφορικής. Από κει και πέρα οι 17άρηδες δεν έχουν ανάγκη να διδάσκονται Πληροφορική, τα ξέρουν καλύτερα από τους καθηγητές τους. Όμως, οριζόντια σε όλες τις τάξεις, θα υπάρχει το Ψηφιακό Σχολείο. Η εργασία -που είναι υποχρεωτική και που θα κάνουν τα παιδιά σε όλες τις τάξεις του Λυκείου- θα γίνεται ηλεκτρονικά.
Έγιναν πολλές προσπάθειες για να μπορέσει να υπάρξει αυτό που λέμε Κρατικό Φροντιστήριο. Η Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη είχε προϋπολογισμό το 2007 και 2008 80 εκατ ευρώ! Το αποτέλεσμα: δήλωναν στην αρχή της χρονιάς 15 παιδιά, προσλαμβάνονταν 3 καθηγητές και δεν πήγαινε κανένας μαθητής αλλά ο καθηγητής πληρωνόταν όλη τη χρονιά. Για να μην είμαι απόλυτη, υπάρχουν εξαιρετικά παραδείγματα! Υπάρχουν καθηγητές σε όλη την Ελλάδα οι οποίοι κάθονται τα απογεύματα χωρίς να πληρώνονται και κάνουν μάθημα στα παιδιά και στις μεγάλες πόλεις και στις μικρές. Όμως, η λογική του να κάνουμε μετά φροντιστήριο δεν επέτυχε!
Τι κάνουμε φέτος: Σήμερα ο υποψήφιος που δίνει εξετάσεις μπαίνει την ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας ή στο www.study4exams.gr και πάει στην ενότητα που θέλει στo μάθημα που θέλει όπως πχ. .Μαθηματικά και το μάθημα των Μιγαδικών Αριθμών και έχει πλήρες μάθημα-διδασκαλία για αυτό. Έχει γίνει σε 4 μαθήματα και μέχρι το Σεπτέμβριο θα έχουμε όλα τα μαθήματα των εξετάσεων. Ήταν η πρώτη χρονιά και θα να γίνει ακόμα καλύτερο. Όμως αυτό κόστισε 200.000 και έχουμε 150.000 χτυπήματα την ημέρα!
Στο Ψηφιακό Σχολείο έχουμε ψηφιοποιημένο όλο το υλικό στα μαθήματα. Όσοι έχετε παιδιά στο Γυμνάσιο μπορείτε να μπείτε να το δείτε.
Για τα Θρησκευτικά: Για το Νέο Λύκειο δούλεψαν πολλοί επιστήμονες για μεγάλο διάστημα. Με 40 μαθήματα στο Λύκειο, είμαστε η χώρα με τα περισσότερα μαθήματα στο Λύκειο, η Γαλλία έχει 20 και η Γερμανία έχει 22 μαθήματα. Επί πολλά χρόνια επρόκειτο για συμφωνία του Υπουργείου με τις επιμέρους ενώσεις επιστημόνων. Θα δούμε τι πρέπει να ξέρει ο μαθητής. Είδαμε όλα τα ευρωπαϊκά μοντέλα, χωρίς να σημαίνει ότι μπορούμε να αντιγράψουμε γιατί κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της. Με το που ανακοινώθηκε το Νέο Λύκειο υπάρχει μία γενική πολεμική κατάσταση. Όλοι θέλουν περισσότερες ώρες. Δεν υπάρχει καμία ειδικότητα που να μην θεωρεί ότι το μάθημα της δεν πρέπει να γίνεται. Όσον αφορά στα θρησκευτικά: η Ιερά Σύνοδος έβγαλε καταδικαστική απόφαση γιατί δεν κάνουμε τα Θρησκευτικά όπως έπρεπε, ο σύλλογος θεολόγων το ίδιο ενώ τα κόμματα της Αριστεράς γιατί τα αφήνουμε και δεν τα βγάζουμε. Μια όμως κοινωνία πρέπει να λειτουργεί λαμβάνοντας υπόψη όλες τις απόψεις. Η Θρησκεία έχει 3 διαφορετικές ενότητες, το Μεταφυσικό κομμάτι, ένα δεύτερο που συνδέεται με την ηθική φιλοσοφία αυτής της Θρησκείας και ένα με την ταυτότητα. Αυτό έχει σχέση με την Παιδεία, δηλαδή οι αρχές της Θρησκείας που έχουν διαμορφώσει αυτόν τον λαό έχουν θέση στην Εκπαίδευση. Αυτό το κομμάτι, είναι μέχρι την Α Λυκείου. Μετά έχουμε βάλει ένα μάθημα που το λένε Θρησκεία και Κόσμος, θα είναι ένα μάθημα διαλόγου που μπαίνει η γνώση και για τις άλλες θρησκείες και μια συζήτηση ανάμεσα στη Θεολογία και τις άλλες επιστήμες. Αυτή η προσέγγιση δεν ήταν απολύτως αποδεκτή από κανέναν! Θεωρώ ότι αντιπροσωπεύει τις αναζητήσεις ενός λαού που έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Βεβαίως σ αυτήν την κοινωνία ο καθένας μπορεί να δηλώσει άθεος! Σε αυτήν την περίπτωση έχει το δικαίωμα να μην συμμετέχει στο μάθημα με την οποιαδήποτε μορφή του. Έγινε συζήτηση για το 1/5 και η Εκκλησία έθεσε θέμα εξαιρέσεων. Δεν μπορούν να υπάρχουν εξαιρέσεις για κανέναν πόσο μάλλον όταν δεν υπάρχουν εξαιρέσεις για τους δασκάλους και για τους γιατρούς.
Για το θέμα των λειτουργικών: βγήκε ένα κονδύλι 30.000.000 ευρώ για να αντιμετωπιστούν τα απολύτως απαραίτητα. Το θέμα των καθαριστριών, κάναμε μία προσπάθεια ώστε το Υπουργείο Παιδείας να καλύψει με το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας εκεί που υπάρχει πρόβλημα και από την επόμενη περίοδο θα είναι θέμα των Δήμων όπου θα κάνουν διαχείριση όλου του προσωπικού καθαριότητάς .
Είπατε κάτι, είναι εδώ η εκπρόσωπος σχολείου της Ερυθραίας, είπατε λοιπόν ότι σας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου το Σεπτέμβρη, είπατε αυτό επί λέξει! Γιατί το συγκρατώ; Γιατί είναι ένας αγώνας κι ένας πόλεμος που έχω καθημερινά. Πέρυσι είχαμε 13.000 συνταξιοδοτήσεις στους εκπαιδευτικούς, και είχαμε άλλες 2.200 προσλήψεις. Σας θυμίζω ότι από το Μάιο βγήκαν συνδικάτα και κόμματα στη Βουλή, και είπαν ότι δεν θα λειτουργήσουν τα σχολεία από τα στοιχεία που προέκυπταν. Τα σχολεία λειτούργησαν και μάλιστα ήταν και μία από τις καλύτερες χρονιές.
Φέτος θα είναι πάλι δύσκολα τα πράγματα. Υπολογίζουμε ότι θα έχουμε γύρω στις 8.000 συνταξιοδοτήσεις. Όταν λέμε κρίση δεν είναι κάτι που αφορά μόνο το μισθό. Φέτος θα είναι ακόμα λιγότερες προσλήψεις και θα πρέπει να λειτουργήσουν πάση θυσία τα σχολεία. Δεν μπορούμε να πούμε ότι δεν θα λειτουργήσουν τα σχολεία.
Υπάρχουν πολλά ζητήματα όπως πχ σύμφωνα με το Νόμο, οι αναπληρωτές καθηγητές, οι οποίοι εκλέγονται σε δημοτικά συμβούλια αποσπώνται αυτόματα στην περιοχή που έχουν εκλεγεί. Δηλαδή καθηγητής αναπληρωτής, που τον έχει προσλάβει το Δημόσιο για 8 μήνες για να αντικαταστήσει κάποιον που λείπει, και εκλεγεί π.χ. στον Έβρο πρέπει το Κράτος αυτόματα να τον μεταφέρει στον Έβρο ακόμα και αν δεν υπάρχει κενό! 170 τέτοιες περιπτώσεις αποφάσισαν να μου κάνουν μήνυση γιατί δεν υπογράφω καμία απόσπαση ενώ ο Νόμος το λέει. Και θέλω να σας πω, είναι δυνατόν να έχουν νομοθετήσει αυτό το πράγμα; Αυτό δεν πρέπει να αλλάξει όμως; Ας σκεφτούμε όλοι τις ευθύνες μας! Το σχολείο που μένει κενό θα πρέπει πάρει άλλον αναπληρωτή.
Και για τα Πανεπιστήμια, που έχουμε μείωση 30% ήρθαν οι Πρυτάνεις και μου είπαν θα σου δώσουμε τα κλειδιά! Το θέμα είναι πώς θα λύσει καθένας το πρόβλημα που έχει, πώς θα αλλάξει τα μέχρι σήμερα δεδομένα γιατί από πουθενά δεν θα πέσουνε λεφτά!
Για το θέμα των Κρατικών μονοπωλίων: θυμάμαι τη συζήτηση στο ΠΑΣΟΚ για το ρόλο του Κράτους στους τομείς της παραγωγής και μάλιστα στους στρατηγικούς τομείς της παραγωγής. Η σοσιαλδημοκρατία αλλάζει την προσέγγισή της από την δεκαετία του ‘70, του ‘80 με μεγάλη στροφή τη δεκαετία του ‘90. Γιατί πάμε σε μία προσέγγιση που λέει απελευθέρωση των υπηρεσιών και δημόσιες υποδομές, δηλαδή κρατώ τη δημόσια υποδομή, ελέγχω τη διανομή και την παραγωγή και έχω τις υπηρεσίες τις οποίες ιδιωτικοποιώ. Γιατί οι αγορές αυτών των υπηρεσιών έγιναν ευρωπαϊκές. Δεν υπάρχει πια το ελληνικό. Υπάρχει ανταγωνισμός, έχει δημόσιο και ιδιωτικό χαρακτήρα, υπάρχουν χώρες που τα έχουν ιδιωτικοποιήσει όλα. Πχ η Σουηδία που την έχουμε ως κορωνίδα της Σοσιαλδημοκρατίας, πήγε σε πολύ μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις με ολόκληρους τομείς στρατηγικούς, από τα Ταχυδρομεία μέχρι τις Τράπεζες και ενώ ήταν η πρώτη χώρα που πήγε το ασφαλιστικό στα 67 όχι για λόγους οικονομικούς αλλά γιατί τα συνδικάτα το απαίτησαν!
Έχουμε φτάσει στην Ευρώπη που πουθενά δεν υπάρχει κρατικό μονοπώλιο. Υπάρχει η έννοια του ανταγωνισμού. Πουθενά δεν υπάρχει η λογική του πρέπει να είναι υποχρεωτικά ιδιωτικό ή δημόσιο αλλά ό,τι και να είναι πρέπει να ανταγωνίζεται με τους ιδίους όρους. Η κάθε χώρα έχει κάνει τις επιλογές της. Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι μία διαδικασία που μελετάται σε βάθος χρόνου. Κάθε φορέας εξετάζεται σε σχέση με τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν. Γίνεται λοιπόν ο σχεδιασμός επενδύσεων, είναι μια πολύ σύνθετη οικονομική πράξη και δεν είναι μόνο «πουλώ, παίρνω βάζω κτλ… για αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε με ευκολία όρους και λέξεις .
Ας ρωτήσουμε την Αριστερά, η Κούβα πού ανήκει; Είναι κομμουνιστικό Κράτος; Είναι Αριστερά; Ο Τσάβες τον οποίον επισκέφτηκε ο κύριος Τσίπρας, είναι Αριστερά; Γιατί θα πρέπει να δούμε πάρα πολλά σε όλες αυτές τις χώρες σχετικά με την Οικονομία και τι παίρνει ο πληθυσμός κτλ… Ο πλανήτης είναι συγκεκριμένος, τα μοντέλα είναι συγκεκριμένα, θα πρέπει να καταλάβουμε όλοι ότι υπάρχει μία παγκόσμια Αγορά όπου η Ελλάδα δεν μπορεί να κλείσει τα σύνορά της και να γίνει ένας σοσιαλιστικός παράδεισος από μόνη της. Είμαστε υποχρεωμένοι να λειτουργούμε με τους όρους της παγκόσμιας Αγοράς, γιατί βγαίνουμε όλοι μαζί και βρίζουμε τους διεθνείς Οίκους και εκεί εξαντλούμε το επαναστατικό μας καθήκον όμως κάθε φορά που μιλάμε πέφτει η χώρα!
Μπορώ να σας μιλήσω 10 λεπτά για τους διεθνείς Οίκους, για το ρόλο τους, για το τι εξυπηρετούν κτλ. Ωραία, μιλήσαμε για όλα αυτά! Μετά; Αν δεν αναγνωρίζουμε μία πραγματικότητα που ζούμε αυτήν τη στιγμή, ότι όλα αυτά τα πράγματα παίζουνε ρόλο, και ότι εμείς πρέπει να απαντούμε και σε αυτούς, και πρέπει να απαντούμε πειστικά και ότι αν δεν το κάνουμε και δεν είμαστε μία Οικονομία που λειτουργεί με ανταγωνιστικούς όρους χειρότερα γα μας! Τότε κατανοούμε όλοι ότι δεν υπάρχει ελπίδα.
Λέμε ότι και στην Ευρώπη θα αλλάξουν πολλά πράγματα, ξεκίνησα λέγοντας ότι αυτά που έγιναν στην Ευρώπη στην αρχή της χρονιάς δεν είχαν γίνει 20 χρόνια! Αυτό που είπατε για τη φορολόγηση του κεφαλαίου προφανώς και είναι μεγάλη η φορολόγηση, γι’ αυτό και είχαμε και αποχώρηση κεφαλαίων. Η διαφορά της εργασίας και του κεφαλαίου είναι ότι το κεφάλαιο κινείται και η εργασία δεν κινείται! Όταν λοιπόν σε μία ανοιχτή παγκόσμια οικονομία φορολογείς, σηκώνονται και φεύγουν! Και η αστική τάξη στην Ελλάδα απέδειξε ότι δεν έχει στοιχειωδώς πατριωτισμό! Γιατί πέρυσι που αλλάξαμε τη φορολογία σηκώθηκαν όλοι και πήγαν στην Κύπρο! Άρα η φορολογία θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και την ανάγκη να κρατήσουμε τις επιχειρήσεις. Βάλαμε τις επανειλημμένες εισφορές. Αυτή η εισφορά είχε αποτέλεσμα να φύγουνε πολλοί. Ξέρετε πόσες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν μετακομίσει σε Βουλγαρία και Κύπρο; Άρα κάθε τι που λέμε πρέπει να σκεφτόμαστε και την επόμενη κίνηση.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι σε μία τέτοια δύσκολη στιγμή και η Αντιπολίτευση και η Κυβέρνηση πρέπει να λειτουργήσουν στα ελάχιστα μαζί έτσι ώστε και στο Εξωτερικό να υπάρχει η αίσθηση ότι η χώρα είναι ενωμένη και προχωρά. Αυτή η κουλτούρα δεν υπάρχει στη χώρα και ας κάνουμε την αυτοκριτική μας και ως ΠΑΣΟΚ.
Αυτή η κουλτούρα που η Αντιπολίτευση συνεργάζεται με την Κυβέρνηση δεν υπήρχε. Βεβαίως δεν ξαναζήσαμε τέτοια εποχή. Αλλά πιστεύω ότι πρέπει να αφήσουμε τον Πρωθυπουργό να πάρει τις αποφάσεις για τις κινήσεις που χρειάζονται για να πετύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση.
Υπάρχουν και προβλήματα , υπάρχουν και λάθη υπάρχουν και φάουλ δύσκολο να βρεις ένα ανθρώπινο σύστημα να λειτουργεί δίχως τέτοια προβλήματα. Θεωρώ όμως ότι φτάσαμε σε ένα σημείο, όπου κανένα ρόλο δεν παίζει αν η Διαμαντοπούλου θα βγει βουλευτής, ή αν το ΠΑΣΟΚ θα βγει στις επόμενες εκλογές.
Το θέμα είναι στα επόμενα χρόνια που είναι μπροστά μας να σώσουμε τη χώρα. Και αυτό σύντροφοι σας το λέω ότι θα το κάνουμε με όλη μας τη δύναμη.