ΑΝΝΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΝΑΣήμερα έγινε μια από τις πιο ουσιαστικές διαδικασίες που έχω παρακολουθήσει στην κοινοβουλευτική μου διαδρομή. Οι φορείς, τα κόμματα και οι βουλευτές έδειξαν τη μεγάλη ευθύνη που έχουμε μπροστά μας και θετική διάθεση για να μπορέσουμε να κατευθυνθούμε σε κοινό τόπο.
Όλοι συμφωνούμε ότι δεν έχει νόημα απλώς να ψηφίσει το νομοσχέδιο μια πλειοψηφία. Έχει σημασία να ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο που θα μπορέσει να εφαρμοστεί και να έχει το βάθος που έχουν οι νόμοι της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Πρέπει να περάσει μια δεκαετία για την πλήρη εφαρμογή τους. Σας θυμίζω ότι ο νόμος 1268, του 1982 ακόμα και σήμερα που θα τελειώσει η τριαντάχρονη διαδρομή του δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως.
Έχοντας αίσθηση της δυσκολίας αυτού του εγχειρήματος, θέλω να πω ότι υπάρχουν θετικά στοιχεία στα οποία υπάρχει μεγάλη σύγκλιση, όχι μόνο από τα κόμματα αλλά και από τους φορείς, τους Πρυτάνεις, τους Προέδρους των ΤΕΙ, την ΠΟΣΔΕΠ και την ΟΣΕΕΠ –ΤΕΙ, που εκφράζουν, καθένας από αυτούς, πολύ σημαντικές ομάδες ανθρώπων.
Από το διάλογο προκύπτει ότι υπάρχει αποδοχή των τριών οργάνων, του Συμβουλίου, του Πρύτανη και της Συγκλήτου. Οι Πρυτάνεις δήλωσαν ότι συμφωνούν στο Συμβούλιο και τη συμμετοχή εξωτερικών μελών σε αυτό. Το είπε η ΟΣΕΠ ΤΕΙ και η ΠΟΣΔΕΠ, συμφώνησε η Δημοκρατική Αριστερά και η Δημοκρατική Συμμαχία. Υπήρξε ουσιαστική συμφωνία, ότι το μοντέλο που είχαμε μέχρι σήμερα αλλάζει προς αυτή την κατεύθυνση: λογοδοσία στο Συμβούλιο, Πρύτανη με διαφορετικά χαρακτηριστικά και Σύγκλητο. Η ισορροπία αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε αυτά τα όργανα είναι κάτι που μπορούμε να το συζητάμε μέχρι την τελευταία ημέρα. Συμφωνούμε όλοι ότι το Συμβούλιο δεν ασκεί διοίκηση. Συμφωνούμε ότι η Σύγκλητος είναι το όργανο που έχει κατεξοχήν την ακαδημαϊκή ευθύνη, άρα διαχειρίζεται τα ακαδημαϊκά θέματα, και ότι ο Πρύτανης είναι ο ακαδημαϊκός και διοικητικός ηγέτης. Εάν συμφωνούμε σε αυτά τα τρία, μπορούμε να κινηθούμε σε μια διαχείριση της ισορροπίας των αρμοδιοτήτων.
Ακούστηκαν ενστάσεις για το Συμβούλιο του Ιδρύματος, τις οποίες σε μεγάλο βαθμό συμμερίζομαι. Βεβαίως, κάθε φορά παίρνουμε ένα ρίσκο. Όλοι συμφωνούν να είναι το Συμβούλιο ελεγκτικό και να υπάρχουν εξωτερικά μέλη. Εμείς, για να σεβαστούμε το Σύνταγμα, βρήκαμε αυτό το μοντέλο των 7 +1 εσωτερικών, που επιλέγουν τους 7 εξωτερικούς με αυξημένη πλειοψηφία δύο τρίτων, με ειδική ταξινομική ψήφο. Αυτό έγινε γιατί εμπιστευόμαστε τους Έλληνες πανεπιστημιακούς. Αυτό που προκύπτει από την εμπειρία πολλών χωρών είναι να επιλέγονται σημαντικές προσωπικότητες.
Στην Ελλάδα, αντί να σκεφτούμε σημαντικές προσωπικότητες, σκεπτόμαστε μόνο συγκεκριμένες κατηγορίες, τους Μητροπολίτες και τους Δημάρχους. Δεν έχουμε διανοούμενους, ζωγράφους, σημαντικούς επιχειρηματίες; Γιατί είναι κακό ένας εφοπλιστής να είναι στο Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Πειραιώς, που συνδέεται και με ναυτιλιακές σπουδές; Γιατί να έχουμε αγκυλώσεις απέναντι σε μια τέτοια λογική; Δεν μπορούν να βρουν τα Πανεπιστήμιά μας προσωπικότητες με κύρος και εμπειρία;
Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κ. Μπουτάρης σε άρθρο του μιλά για ένα Πανεπιστήμιο στην πόλη του που θα έχει διεθνή παρουσία. Αναφέρει πως θα ήθελε να φέρει έναν Πρύτανη από τους καλύτερους στον κόσμο, -Έλληνα βεβαίως- και να δει στο Συμβούλιο Θεσσαλονικείς που δεσπόζουν σε όλο τον κόσμο. Ας δούμε πώς θα κάνουμε το καλύτερο, να σκεφτούμε τρόπους που θα βάλουν την κοινωνία, την οικονομία, τη διανόηση, την τέχνη μέσα στο Πανεπιστήμιο και να σταματήσει αυτό το κλειστό σύνολο που δεν λογοδοτεί πουθενά. Το ελληνικό Πανεπιστήμιο δεν είναι «οίκος» κανενός, όπως ακούστηκε. Ανήκει στην ελληνική κοινωνία και στο ελληνικό έθνος.
Στο θέμα του Πρύτανη έχουμε ένα μοναδικό φαινόμενο: Μόνο στην Ελλάδα ψηφίζεται από το σύνολο των συμμετεχόντων στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Υπάρχει εύρος προσεγγίσεων και προτάσεων: Να συνεχίσει όπως είναι, δηλαδή να ψηφίζουν όλοι. Να ψηφίζεται μόνο από τα μέλη ΔΕΠ, πρόταση που κατέθεσε η ΠΟΣΔΕΠ. Να υπάρχει ένας συνδυασμός Συγκλήτου – Συμβουλίου για την εκλογή του Πρύτανη, -πρόταση που κατατέθηκε από συναδέλφους- και η πρόταση που έχει καταθέσει το Υπουργείο. Σύμφωνα με αυτή, γίνεται διεθνής προκήρυξη με προϋποθέσεις που θέτει το Πανεπιστήμιο. Από όλα τα Τμήματα εκλέγεται ένας εκπρόσωπος και από αυτά κληρώνονται 5 από το σύνολο των εκλεγμένων. Τα 5 μέλη, μετά από αναζήτηση, προτείνουν ομάδα και καταλήγουν στις υποψηφιότητες. Η Σύγκλητος κάνει δημόσια ακρόαση έχοντας το δικαίωμα να ασκήσει βέτο και να καταλήξουν δύο προτάσεις το Συμβούλιο.
Στη συζήτηση ακούστηκαν τόσο ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις που αλλάζουν και ανατρέπουν τη λογική 30 χρόνων. Πέρυσι, στις 28 Ιουλίου, που καταθέσαμε την πρόταση, ήταν τόσο εξωφρενικό που δεν υπήρξε αντίδραση γιατί κανένας δεν πίστευε ότι μπορεί να συζητηθεί. Φτάσαμε, ένα χρόνο μετά, να κατανοήσουμε και να συμφωνήσουμε ότι το υπάρχον μοντέλο διοίκησης έχει πολύ σοβαρά προβλήματα.
Το δεύτερο θέμα που ανέφεραν η ΠΟΣΔΕΠ, οι Πρυτάνεις και πολλοί συνάδελφοι, ήταν να είναι η Σχολή ακαδημαϊκή και διοικητική μονάδα και το Τμήμα εκπαιδευτική μονάδα. Όλη η ακαδημαϊκή κοινότητα συμφωνεί.
Υπάρχει συμφωνία και στον Οργανισμό. Οι αρμοδιότητες φεύγουν από τον Υπουργό και την «υπογραφή» του και μεταφέρονται στο Ίδρυμα. Εδώ υπήρξε, με ελάχιστες εξαιρέσεις, συμφωνία ότι ο Οργανισμός είναι η κεντρική ιδέα αλλαγής των Πανεπιστημίων γιατί καθένα θα βρει την ταυτότητά του. Σήμερα, δεν υπάρχει ταυτότητα στα ιδρύματα. Το Ιόνιο και το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο λειτουργούν στην ίδια λογική με το ΤΕΙ της Ηπείρου και το ΤΕΙ της Αθήνας. Ήταν πραγματικά ένας ευνουχισμός των δυνατοτήτων των Πανεπιστημίων.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε τον ουσιαστικό ρόλο που είχε η προσπάθεια της κυρίας Γιαννάκου στο θέμα της αξιολόγησης. Σήμερα συμφωνούμε όλοι στην αξιολόγηση. Πάμε, λοιπόν, στην αξιολόγηση του Καθηγητή, του Τμήματος, της Σχολής και του Πανεπιστημίου, και βέβαια στη σύνδεσή της με τη χρηματοδότηση. Τα δύο κόμματα της Αριστεράς διαφωνούν. Στους πανεπιστημιακούς, όμως, δεν είδα να υπάρχει αντίρρηση, θέτουν όμως τις δικές τους προϋποθέσεις. Δεν συμφωνούμε με αυτές, καθώς εννοούν το αποτέλεσμα της αξιολόγησης να είναι ανεξάρτητο από τη χρηματοδότηση και, είτε είναι καλό είτε κακό, να μην υπάρχει καμία ποινή ή καμία ανταμοιβή. Αυτό όμως δεν είναι αξιολόγηση αλλά έκθεση ιδεών.
Υπήρξε επίσης συμφωνία στη διεθνοποίηση και στη διαδικασία που γίνεται πια για να ανοίξει το Πανεπιστήμιο στον κόσμο, να έρχονται Καθηγητές να διδάσκουν εδώ, να πηγαίνουν δικοί μας καθηγητές να διδάξουν στο εξωτερικό, να υπάρχει δυνατότητα διδασκαλίας σε άλλη γλώσσα, να γίνονται κοινά μεταπτυχιακά. Η γνώση είναι παγκόσμια και κανείς δεν μπορεί να την βάλει στα σύνορα μιας χώρας ή ενός Ιδρύματος.
Σήμερα συζητάμε χωρίς τους φοιτητές και αυτό είναι πραγματικά μια «αναπηρία» αυτής της συζήτησης. Δυστυχώς για όλους μας, δεν μπορούσαμε να έχουμε τη γνώμη τους στη διαδικασία. Αυτό που ξέραμε ως φοιτητικό κίνημα διαλύθηκε, μέσα από στράτευση όλων των εκλογικών διαδικασιών των φοιτητών στη συμμετοχή στα όργανα συνδιοίκησης. Δεν υπάρχουν φοιτητικοί σύλλογοι, δεν υπάρχει ΕΦΕΕ δεν υπάρχει ΕΣΕΕ.
Σε ό,τι αφορά στους αιώνιους φοιτητές, δεν είναι οικονομικό το θέμα. Είναι θέμα οργάνωσης, κανόνων και ηθικής για το πώς λειτουργεί το Πανεπιστήμιο. Χρειαζόμαστε σπουδές με κανόνες.
Δεν δέχομαι ότι υπήρξε από το Υπουργείο «υπονόμευση» ή «προσπάθεια υποβάθμισης των Πανεπιστημίων», ούτε κατ’ ελάχιστον. Υπήρξε για ένα διάστημα μια σύγκρουση για συγκεκριμένα θέματα: τη λογοκλοπή και την οικογενειοκρατία. Δεν είναι απάντηση ότι επειδή συμβαίνουν παντού αυτά, θα συμβαίνουν και στα Πανεπιστήμια. Στα Πανεπιστήμια δεν πρέπει να συμβαίνουν, γιατί τα Πανεπιστήμια είναι ο φάρος της κοινωνίας.
Υπάρχει ένας αρχέγονος και αιώνιος διάλογος, ο οποίος αναπαράγεται συνεχώς. Θεωρώ ότι κρύβει μια βαθιά ανασφάλεια, η οποία καταλήγει πάντοτε στη λογική του εθνικού απέναντι στο ξένο, του ελληνικού απέναντι στο μη ελληνικό, στην ξενοφοβία και στην ξενοφιλία. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με την αγάπη του ξένου ή με τη μεταφορά του ξένου προτύπου, όπως δεν έχω και κανένα φόβο να αναγνωρίσω τι είναι θετικό και να το προσαρμόσω στα δεδομένα. Δεν υπάρχει καμία μίμηση του ξένου.
Αν μιλάμε για Δημοκρατία, θα πρέπει να διαπιστώσουμε τι δεν πάει καλά στο «απόλυτα δημοκρατικό μοντέλο» που χτίζει και χτυπάει καθηγητές, που στέλνει Πρυτάνεις στα νοσοκομεία. Κάτι δεν πάει καλά και κάτι θα πρέπει να λειτουργήσει καλύτερα για να οργανωθεί με έναν πειστικό τρόπο η διοίκηση ενός Πανεπιστημίου. Αρχές του νόμου είναι το δημοκρατικό, το αξιοκρατικό, το αυτοδιοίκητο, το δημόσιο Πανεπιστήμιο και ο σεβασμός στο Σύνταγμα.
Ένα μεγάλο εγχείρημα δεν είναι μια σειρά καλά στημένων τεχνοκρατικά άρθρων. Έχει πίσω του ιδεολογική και πολιτική βάση, εθνική ευθύνη, σεβασμό στο δημόσιο συμφέρον, όραμα και πίστη ότι κάτι θα αλλάξει.