ΑΝΝΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΝΑΚυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Ο νόμος που συζητούμε είναι 140 σελίδες μόνο! Οι καταργούμενες διατάξεις είναι 970 σελίδες!
Με βαθύ σεβασμό και κατανόηση στο έργο σημαντικών πολιτικών που πέρασαν από τη θέση του Υπουργού Παιδείας, που είναι εξαιρετικά σημαντική αλλά ταυτόχρονα και δύσκολη και με βαθύ σεβασμό στο έργο άφησε ο καθένας από αυτούς, γιατί καμία αλλαγή δεν μπορεί να γίνει χωρίς να προετοιμαστεί σε βάθος χρόνου η κοινωνία, με αίσθημα αυτοκριτικής για τα πολύ μεγάλα λάθη του πολιτικού συστήματος αλλά και της γενιάς μας λάθη που ξεκίνησαν με τις καλύτερες των προθέσεων αλλά που σε πολλές περιπτώσεις κατέληξαν σε αποτελέσματα που δεν μας τιμούν. Με αίσθημα ευθύνης απέναντι στους νέους που πρέπει να έχουν δικαίωμα στο μέλλον, με αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην πατρίδα μας -που για να αλλάξει πρέπει να αλλάξει η Παιδεία- καταθέτουμε σήμερα προς ψήφιση στην Ολομέλεια, μετά από ένα χρόνο οργανωμένου διαλόγου το νομοσχέδιο για την αλλαγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
Η συζήτηση για την Ανώτατη Εκπαίδευση, σε όλες τις χώρες και σε όλες τις εποχές, πυροδοτεί μεγάλες συγκρούσεις. Είναι εκ των πραγμάτων συζήτηση που έχει χαρακτηριστικά ιδεολογικά, πολιτικά αλλά και βέβαια χαρακτηριστικά εξουσίας. Ύστερα από 12 μήνες κατάθεσης θέσεων και συζήτησης η οποία πέρασε τα όρια της χώρας και στην οποία συμμετείχαν εκατοντάδες Πανεπιστημιακοί, όλα τα κόμματα, όπου υπήρξε ίσως από τις λίγες φορές –η προηγούμενη ήταν του κυρίου Ευθυμίου- όπου υπήρξε πλήρης μελέτη των στοιχείων και της πραγματικότητας των ελληνικών Πανεπιστημίων, θα σας καλούσα να ανιχνεύσουμε πού βρίσκεται η ουσία της αντιπαράθεσης στη χώρα μας όλο αυτό το διάστημα για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Η σύγκρουση δεν έγινε για το «Πανεπιστήμιο της Γνώσης. Έγινε για το Πανεπιστήμιο της Εξουσίας».
Το νομοσχέδιο έχει 80 άρθρα. Αφορούν στη διοίκηση, στην οργάνωση σπουδών, στην αξιολόγηση, στην έρευνα, στη χρηματοδότηση, στο νέο οργανωμένο πλαίσιο που αφορά τους φοιτητές, στα ειδικά θέματα που αφορούν τη μέριμνα, στα συγγράμματα, είναι 80 άρθρα.
Η συζήτηση η οποία πήρε χαρακτηριστικά απειλών και κραυγών αφορά μόνο δύο άρθρα: Είναι το μοντέλο διοίκησης ή για να είμαι πιο ακριβής αυτό το οποίο χάνεται, το μοντέλο «συνδιοίκησης». Ένα μοντέλο μοναδικό στα ευρωπαϊκά αλλά και παγκόσμια δεδομένα το οποίο είχε εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα. Ένα μοντέλο «συνδιοίκησης» το οποίο απομάκρυνε από τη ζωή του Πανεπιστημίου τις υγιείς δυνάμεις, που έκανε κυρίαρχες ακραίες μειοψηφίες, που επέτρεψε σε αυτές μειοψηφίες να λειτουργήσουν με απειλητικό τρόπο, που οδήγησε σε φαινόμενα αναξιοκρατίας, και βέβαια σε ένα καθολικό φαινόμενο ανομίας. Γιατί πώς μπορεί να ερμηνεύσει κανείς νόμους, οι οποίοι γίνονται και ξαναγίνονται και δεν εφαρμόζονται στοιχειωδώς. Θεωρείται απολύτως φυσιολογικό όχι απλά να πει κάποιος «δεν εφαρμόζω το νόμο» αλλά κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του να είναι αυτονόητο ότι δεν ελέγχεται από κανένα αν εφαρμόζεται ή όχι. Γιατί απορούμε για την καθολική ανομία στην ελληνική κοινωνία όταν αυτό συμβαίνει στο φάρο της, δηλαδή στο Πανεπιστήμιο;
Η συζήτηση στη Βουλή ξεκινάει εν μέσω ακραίων αντεγκλήσεων και απειλών από επίσημους φορείς στο χώρο των εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Απειλή: «ο Νόμος δεν θα εφαρμοστεί, τα Ιδρύματα θα κλείσουν». Τα δεχόμαστε πια όλα αυτά σαν μια απλή καθημερινότητα της πολιτικής μας ζωής, να υπάρχουν δάσκαλοι οι οποίοι βγαίνουν και απειλούν την Υπουργό, ότι θα κλείσουν τα Ιδρύματα. Δηλαδή ότι δεν θα διδάξουν τα παιδιά. Αυτό αποτελεί μέρος της καθημερινής μας συζήτησης και δεν εκπλήσσει πλέον κανέναν!
Αυτά που ακούσαμε από ορισμένους εισηγητές τα οποία γράφτηκαν σε διεθνείς ιστοσελίδες και ζητήθηκαν υπογραφές από καθηγητές του εξωτερικού και αυτά που θα ακούσουμε αύριο από ορισμένες Παρατάξεις, και ορισμένες ομάδες φοιτητών, είναι άθλια ψέματα και θέλω να το υπογραμμίσω! «Δεν θα υπάρξει δήθεν δημόσια χρηματοδότηση, δεν θα υπάρξουν συγγράμματα, θα γίνει το Πανεπιστήμιο εταιρία, δεν θα μπορούν οι φοιτητές να συμμετέχουν γιατί θα χρειάζονται δίδακτρα».
Αυτά αλήθεια που υπάρχουν μέσα στο νόμο; Μπορεί κάποιος να μας πει σε ποια άρθρα λέγονται όλες αυτές οι ανοησίες που δημιουργούν όμως μια πραγματικότητα για να πυροδοτήσουν συγκρούσεις την επόμενη μέρα με τους φοιτητές; Οι ευθύνες αυτών που αναπαράγουμε εδώ μέσα -και προηγουμένως δύο εισηγητές αναπαρήγαγαν με αυτόν τον τρόπο αυτού του είδους τα άθλια ψέματα- είναι πολύ μεγάλες για την επόμενη μέρα της ψήφισης του νόμου. Συμφωνούμε ότι πρέπει να εξαντληθούν όλες οι διαδικασίες συναίνεσης και συμμετοχής.
Όμως ο κ. Λοβέρδος δεν άκουσε τα ίδια; Ότι για να γίνει ο νόμος για την Υγεία πρέπει να συμφωνήσουν πρώτα οι γιατροί. Για να γίνουν αλλαγές στη δημόσια διοίκηση πρέπει να συμφωνήσουν πρώτα οι δημόσιοι υπάλληλοι. Για να γίνουν αλλαγές στα σχολεία πρέπει να συμφωνήσουν πρώτα οι δάσκαλοι. Τότε δεν χρειάζεται να έχουμε κοινοβούλιο! Θα έχουμε μία κορπορατιστική κοινωνία όπου θα υπάρχει συμφωνία αυτών που διαχειρίζονται συγκεκριμένα σύνολα και έτσι θα αποφασίζουν. Προφανώς, και πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η γνώμη τους για αυτό και έχει σημασία ο εξαντλητικός διάλογος, για αυτό και από το πρώτο κείμενο που παρουσιάστηκε πέρυσι τον Ιούλιο από εμάς μέχρι φέτος, υπάρχουν πάρα πολλές αλλαγές. Λάβαμε υπόψη και τις προτάσεις της ΠΟΣΔΕΠ και της ΟΣΕΠ-ΤΕΙ και των κομμάτων για να μπορέσει να υπάρξει μία σύνθεση αλλά την τελική απόφαση την έχει το ελληνικό κοινοβούλιο. Δεν την έχουν οι επιμέρους ομάδες! Ούτε μπορεί κάποιος να πει ότι δεν θα εφαρμοστεί ο νόμος γιατί δεν συμφωνούν ορισμένοι Ακαδημαϊκοί ή έστω ένας μεγάλος αριθμός Ακαδημαϊκών. Οι Ακαδημαϊκοί είναι δημόσιοι λειτουργοί. Δεν έχουν την επιλογή να εφαρμόζουν ή να μην εφαρμόσουν ένα νόμο. Το στοίχημα λοιπόν είναι να βοηθήσουν όλοι, από την αρχή μέχρι το τέλος, ο νόμος να γίνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να διορθώσουμε όσα πιθανά λάθη υπάρχουν, γιατί βεβαίως μία τόσο μεγάλη μεταρρύθμιση δεν μπορεί να μην έχει προβλήματα.
Ο διάλογος ολοκληρώθηκε μετά ένα χρόνο. Τώρα αποφασίζει το κοινοβούλιο. Ένα χρόνο τώρα δεν απάντησα ούτε μία φορά σε προσωπικές επιθέσεις, σε πολιτικές επιθέσεις στο χώρο μου, σε δεκάδες ανακοινώσεων με ανακρίβειες και δίκην προθέσεων. Δεν απάντησα σε ανακοινώσεις προσβλητικές και εννοώ προσβλητικές γιατί δεν ξέρω αν κανείς από εδώ μέσα αποδέχεται ότι υπάρχουν κάποιοι εκτός της αίθουσας οι οποίοι παλεύουν και φροντίζουν το δημόσιο Πανεπιστήμιο είναι οι βουλευτές και οι Υπουργοί, εκείνοι οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται για το δημόσιο Πανεπιστήμιο!
Θα ήθελα να κάνω σαφές ότι το Πανεπιστήμιο και το ΤΕΙ, οι πιο σημαντικοί θεσμοί για την ανάπτυξη της χώρας ανήκουν στον ελληνικό λαό. Δεν ανήκουν σε καμία ομάδα, σε καμία από τις συνιστώσες τους. Ανήκουν στον ελληνικό λαό και αυτοί που θα αποδείξουν την αγάπη τους στο Πανεπιστήμιο είναι αυτοί που θα παλέψουν να κάνουν ένα Πανεπιστήμιο σαν αυτά που θέλουμε που να συγκρίνονται με τα καλύτερα στον κόσμο. Όχι μόνο λόγω των νησίδων αριστείας οι οποίες είναι πολλές, όχι μόνο λόγω των εξαιρετικών καθηγητών οι οποίοι υπάρχουν και δεν παρουσιάζονται μέσα στο συνολικό σύστημα, αλλά γιατί ο κανόνας θα είναι το άριστο Πανεπιστήμιο και ο άριστος εκπαιδευτικός.
Η χώρα μας βρίσκεται σήμερα μέσα σε μία βαθειά, πολιτική, ηθική και οικονομική κρίση. Τα αίτια τα έχουμε ανιχνεύσει όλοι. Αυτό στο οποίο θα πρέπει να συμφωνήσουμε είναι ότι η αναγέννηση και η έξοδος από αυτό που ζούμε σήμερα δεν γίνεται με μικρές αλλαγές και με μπαλώματα. Θα πρέπει να πάμε σε μεγάλες ανατροπές. Κατανοώ ότι πολλοί δεν μπορούν να εθιστούν σε αυτή την ιδέα γιατί αυτό το νομοσχέδιο είναι πολύ ανατρεπτικό σε σχέση με ό,τι συμβαίνει σήμερα. Όμως, δεν μπορούμε να πάμε άλλο με μικρά βήματα. Η σπουδαία Ελλάδα των φωτεινών μυαλών, η Ελλάδα της εξωστρέφειας, των μεγάλων επιστημόνων, η Ελλάδα με το ήθος, με τους ανθρώπους με προσφορά, η αρχαία Ελλάδα που συνεισέφερε στο Πνεύμα που δημιούργησε τη σημερινή Ευρώπη, η σπουδαία Ελλάδα, στην οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η ελευθερία της Ευρώπης είναι και σήμερα εδώ. Είναι και σήμερα μέσα στα ελληνικά Πανεπιστήμια. Μόνο που είναι κρυμμένη και απηυδισμένη από την άλλη Ελλάδα, την Ελλάδα των συμβιβασμών, της μετριότητας, των μικροεξουσιών, της μικροισορροπίας, των βερμπαλισμών, της ιδεοληψίας, του πολιτικού κόστους, του κομματικού συμφέροντος. Με κάθε κίνηση μας, με κάθε απόφασή μας οφείλουμε να απελευθερώσουμε αυτές τις υπαρκτές μεγάλες δυνάμεις στα Πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Οι ανατροπές έχουν κόστος. Νομίζω όμως ότι αξίζει τον κόπο, οφείλουμε να κάνουμε ανατροπές ακόμα και με προσωπικό κόστος. Και το λέω γιατί με αντιμετωπίζουν περίπου ως μελλοθάνατη συνεχώς σε αυτό το Υπουργείο. Οφείλουμε να αναλάβουμε αυτό το κόστος γιατί έχουμε μεγάλη ευθύνη για το που φτάσαμε σήμερα. Σήμερα ο ελληνικός λαός μας κοιτάει όλους στα μάτια. Πρέπει να συγκρουστούμε με τις γενεσιουργές αιτίες του προβλήματος και όχι και πάλι με τα συμφέροντα της κοινωνίας.
Εμείς στο κόμμα μας ως συλλογικό υποκείμενο έχοντας κάνει πολλά θετικά και είμαστε υπερήφανοι για μεγάλα πράγματα που έγιναν και στο ελληνικό Πανεπιστήμιο σε μια εποχή που έπρεπε να έρθει η Δημοκρατία στη χώρα και που η Ελλάδα έβγαινε μέσα από τον αυταρχισμό και τη χούντα αλλά και γνωρίζοντας και τα λάθη που κάναμε. Εμείς την κάνουμε την υπέρβαση. Με ελάχιστες εξαιρέσεις συμφωνήσαμε. Συμφωνήσαμε σε ένα πλαίσιο που αλλάζει τα πάντα. Αυτή η πρόταση έχει ιδεολογικό περιεχόμενο όπως είπε ο κ. Βορίδης; Προφανώς. Δεν υπάρχει καμία συζήτηση που να μην έχει ιδεολογικό και πολιτικό περιεχόμενο.
Πρώτο θέμα, δημόσιο Πανεπιστήμιο, κρατικό Πανεπιστήμιο, ιδιωτικό Πανεπιστήμιο.
Δεν μιλάμε για το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο. Δεν υπάρχει κανείς εδώ μέσα – με τις παρούσες συνθήκες να μιλήσει για το ιδιωτικό Πανεπιστήμιο- εμείς μιλάμε για το δημόσιο Πανεπιστήμιο και όχι για το κρατικό Πανεπιστήμιο. Όχι για το πανεπιστήμιο που είναι υπηρεσία του Υπουργείου ή που είναι στα χέρια των υπαλλήλων του. Δημόσιο Πανεπιστήμιο σημαίνει να έχει σχέση με τη κοινωνία, ότι απολογείται δηλαδή στην κοινωνία και λειτουργεί με βάση το δημόσιο συμφέρον, ότι θέτει πάνω από όλα το μέλλον των φοιτητών του.
Κοινωνία και άνοιγμα στην κοινωνία. Σήμερα το πανεπιστήμιο είναι ένα κλειστό σύνολο. Δεν μπαίνει κανείς μέσα στο χώρο. Είναι οι καθηγητές με τους καθηγητές, οι καθηγητές με τους φοιτητές, ένα κλειστό σύνολο που η κοινωνία δεν μπορεί να ελέγξει. Θέλουμε ένα πανεπιστήμιο ανοιχτό στην κοινωνία και αυτή είναι η πρώτη μεγάλη αλλαγή.
Θέλουμε να απαντήσουμε στα μεγάλα διλήμματα της εποχή και ποια είναι αυτά. Μαζική πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση σημαίνει πολλά. Πάνω από όλα χρειάζονται πόρους. Θυμίζω ότι έχουμε συνεχή μείωση του προϋπολογισμού σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο στις χώρες που υπάρχει κρίση και συνεχή αύξηση των κοινωνικών δαπανών. Είναι όλο και μικρότερες οι δυνατότητες αύξησης της χρηματοδότησης, ενώ η Ανώτατη απαιτεί όλο και περισσότερα κονδύλια.
Θέλουμε και μαζική εκπαίδευση και υψηλή ποιότητα και αύξηση των κονδυλίων. Η περιγραφή είναι πολύ ωραία. Πώς θα τα πετύχουμε όμως όλα αυτά; Το δίλημμα αυτό έχει τεθεί πολλές φορές. Μαζική εκπαίδευση και χαμηλή ποιότητα, δηλαδή να μπαίνουν πολλοί και ας έχουμε χαμηλή ποιότητα; Ελιτίστικη πρόσβαση δηλαδή να μπαίνουν λίγοι με υψηλή ποιότητα; Ή μήπως πρέπει να ορίσουμε μια σχετικά μαζική πρόσβαση αλλά και να θέσουμε τους όρους ώστε η ποιότητα να είναι πολύ διαφορετική από αυτή που έχουμε σήμερα ώστε να μην έχουν ανάγκη τα παιδιά μας να πάνε σε άλλες χώρες και να μην υπάρχει αυτή η διαρκής σύγκριση όπου η Ελλάδα δεν έχει πάντα τις καλύτερες επιδόσεις.
Βεβαίως είναι ιδεολογική η συζήτηση. Είναι ιδεολογικό και πολιτικό ζήτημα προς τα πού θα πάει το ελληνικό Πανεπιστήμιο. Αν θα πρέπει να συνδεθεί με την έρευνα, αν η έρευνα θα πρέπει να συνδεθεί με την οικονομία, είναι ένα πολιτικό ζήτημα και θα πούμε καθαρά: πρέπει να συνδεθεί με την έρευνα και την οικονομία, την έρευνα και τα δημόσια αγαθά γιατί δεν γίνεται το Πανεπιστήμιο να είναι αποκομμένο από την καινοτομία και τη βιομηχανία, τη γεωργική παραγωγή και από τις κοινωνικές διεργασίες.
Εξωστρέφεια και Οργανισμός Ιδρύματος
Το θεσμικό πλαίσιο που διέπει σήμερα τη λειτουργία των Πανεπιστημίων είναι 1500 σελίδες και ο νέος είναι 150 σελίδες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο οργανισμός του Ιδρύματος είναι πλέον το «Σύνταγμα» με το οποίο το κάθε ίδρυμα μπορεί να βρει την ταυτότητά του. Όλα μεταφέρονται στο Ίδρυμα, γιατί αυτό είναι πραγματική αυτοδιοίκηση, δεν είναι η αυτοδιοίκηση απλά να εκλέγουμε. Όλα έχουν εστιαστεί στο θέμα των εκλογών. Δεν έχει μιλήσει κανένας για τον οργανισμό. Ότι όλα αυτά δίνονται στα Πανεπιστήμια να τα υλοποιήσουν, να τα σχεδιάσουν και να πάνε από την ομοιοτυπία όπου το ΑΠΘ που είναι το μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο που είναι ένα μικρό Πανεπιστήμιο έχουν ακριβώς τον ίδιο τρόπο λειτουργίας και ο Υπουργός αποφασίζει για τα πάντα.
Γιατί στη δημόσια συζήτηση δεν γίνεται αναφορά για τον Οργανισμό Ιδρύματος που αλλάζει τελείως τη λογική και το κάθε Ίδρυμα μπορεί πραγματικά να έχει ταυτότητα να εξελιχθεί να συνδεθεί με την τοπική κοινωνία να επιλέξει τα ερευνητικά του πεδία, να αποφασίσει για το ανθρώπινο δυναμικό που θέλει να έχει. Η συζήτηση αυτή δεν έγινε ποτέ.
Δημοκρατικό και αυτοδιοικούμενο Πανεπιστήμιο
Άκουσα ενστάσεις για το εφιαλτικό σενάριο ότι δηλαδή οι 8 που θα εκλεγούν από τους καθηγητές θα είναι οι οκτώ χειρότεροι και θα βρουν έξι κολλητούς τους απέξω και να γίνει ένα άθλιο συμβούλιο που θα οδηγήσει το Πανεπιστήμιο σε λάθος κατεύθυνση. Ας δούμε ένα άθλιο σενάριο στο υπάρχον «δημοκρατικό» σύστημα που έχουμε σήμερα, αν θέλουμε να βλέπουμε μόνο τα ακραία. Τι συμβαίνει σήμερα: 50% ψηφίζουν οι καθηγητές 40% οι φοιτητές και 10% οι διοικητικοί, ανεξαρτήτως προσέλευσης για παράδειγμα σε ένα Πανεπιστήμιο που πάνε να ψηφίσουν 10 φοιτητές η ψήφος τους μετράει 40% , η ψήφος 10 διοικητικών 10% και μετά αρκεί ένα 2% από του καθηγητές ώστε ο υποψήφιος να γίνει Πρύτανης. Αν θεωρείται αυτό εφιαλτικό σενάριο να σας δώσω στοιχεία για το πόσοι Πρυτάνεις έχουν βγει από τους διοικητικούς υπαλλήλους, πώς οι παρατάξεις έχουν σταματήσει τις κάλπες για να μην ψηφίζουν άλλες παρατάξει ς και να υπάρξει η απόφαση με βάση το 40% και όχι ποιοι ψήφισαν αλλά με βάση ποιοι δεν ψήφισαν.
Αυτό είναι το δημοκρατικό μοντέλο για το οποίο κόπτονται σήμερα όλοι; Κανείς δεν είχε καταλάβει μέχρι σήμερα τι συνέβαινε; Ως πότε θα υπάρχει αυτή η υποκρισία; Οι απαντήσεις σε όλα αυτά είναι απαντήσεις του συρμού. Δηλαδή, ας τα αφήσουμε όπως είναι να μην έχουμε μεγάλες αναταράξεις, να μην δημιουργήσουμε προβλήματα γιατί θα γίνει χαμός, θα κλείσουν τα ιδρύματα, θα γίνουν καταλήψεις και ας κάνουμε κάτι λίγο να το βελτιώσουμε. Δηλαδή να ψηφίζουν οι φοιτητές αλλά λίγο λιγότερο να ψηφίζουν όλοι όπως ψηφίζουν αλλά να μην ψηφίζουν οι φοιτητές. Το πρόβλημα δηλαδή είναι οι φοιτητές; Δεν είναι οι φοιτητές το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι το αρρωστημένο, πελατειακό μοντέλο ψηφοθηρίας της ελληνικής κοινωνίας έχει μεταφερθεί στην καρδιά του ελληνικού Πανεπιστημίου.
Ο Πρύτανης είναι ηγέτης και διοικητής του Πανεπιστήμιου και ως διοικητής το 92% των αρμοδιοτήτων είναι διοικητικές. Έχει όμως άμεση σχέση με το σύνολο των καθηγητών οι οποίοι είναι και εργαζόμενοι μέσα στο ίδρυμα. Αυτό που προτείνουμε είναι αυτό που ισχύει σε πολλές χώρες με μεγάλη επιτυχία που όμως προσαρμόσαμε στα ελληνικά δεδομένα. Δηλαδή, να ψηφίζουν όλοι οι καθηγητές εκλέγουν τους οκτώ εκπροσώπους τους αυτοί επιλέγουν έξι σημαντικές προσωπικότητες- και εδώ θα κριθεί το κάθε Πανεπιστήμιο, γιατί άκουσα ότι μπορεί να επιλέξουν τον τοπικό Μητροπολίτη. Αν οι οκτώ που επιλεγούν από ένα πανεπιστήμιο επιλέξουν κατόπιν τον τοπικό Μητροπολίτη ως την κυρίαρχη προσωπικότητα είναι θέμα του Πανεπιστημίου. Δεν εμπιστευόμαστε τους εκλεγμένους με άμεση ψηφοφορία πανεπιστημιακού; Τότε γιατί εμπιστευόμαστε το Πρυτανικό Συμβούλιο που δεν είναι οκτώ αλλά τρία άτομα. Γιατί εμπιστευόμαστε αυτούς τους τρεις και όχι τους οκτώ που θα επιλέξουν τις εξωτερικές προσωπικότητες. Δεν υπάρχουν άνθρωποι των γραμμάτων των τεχνών, δεν υπάρχουν λαμπροί επιχειρηματίες που θα μπορούσαν να συμμετέχουν στο Συμβούλιο. Για παράδειγμα το Πανεπιστήμιο Πειραιά: δεν πρέπει το πανεπιστήμιο Πειραιά που είναι ναυτικό Πανεπιστήμιο να έχει ένα μεγάλο Έλληνα εφοπλιστή που η ελληνική ναυτιλία είναι η μεγαλύτερη δύναμη στον κόσμο. ή η Σχολή Καλών Τεχνών δεν πρέπει να έχει έναν σημαντικό ζωγράφο; Γιατί αμφισβητούμε τόσο πολύ αυτές τις δυνάμεις της κοινωνίας; Γιατί κανείς δεν θέλει το σύστημα να ανοίξει. Το Συμβούλιο μετά από δημόσια προκήρυξη ζητάει υποψηφιότητες. Σήμερα πολλοί λίγοι καθηγητές ακαδημαϊκού κύρους τολμούν να μπουν σε διαδικασίας εκλογών. Δεν είναι ότι παρεμβαίνει το κράτος, δεν διορίζεται κανένας. Από τους Προέδρους των Τμημάτων που είναι όλοι εκλεγμένοι με κλήρωση επιλέγονται πέντε, οι οποίοι αναζητούν την καλύτερη προσωπικότητα για Πρύτανη. Αυτοί κάνουν δημόσιες ακροάσεις, η Σύγκλητος έχει τη δυνατότητα να τους απορρίψει και το Συμβούλιο επιλέγει από τις τελικές υποψηφιότητες τον ένα.
Δημόσια χρηματοδότηση
Είναι σαφές ότι μιλάμε για δημόσια χρηματοδότηση. Είναι σαφές ότι ένα μέρος της έχει σχέση και εξαρτάται από την αξιολόγηση αυτό είναι φυσικά μια επιλογή, γιατί το Πανεπιστήμιο δεν είναι ένας απλός χώρος. Είναι χώρος αριστείας, αξιοκρατίας και αξιολόγησης. Αλλάζουμε τη λογική της δημόσιας χρηματοδότης και τη συνδέουμε με την αξιολόγηση και τους στόχους. Φυσικά και δεν μπαίνουν δίδακτρα στις προπτυχιακές σπουδές, αλλά μπορεί το Πανεπιστήμιο να βάλει δίδακτρα και να έχει έσοδα και στα προγράμματα διά βίου μάθησης και τα εξ΄ αποστάσεως γιατί αφορούν στο σύνολο της κοινωνίας. λέμε ναι στους εξωτερικούς πόρους. Μπορούν τα Πανεπιστήμια να έχουν προγράμματα και χορηγίες και να κάνουν πατέντες και να κάνουν spin offs και όλα αυτά μπαίνουν σε ένα νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με όλες τις Σχολές ώστε να μπορούν να κατευθυνθούν πόροι και στις Ανθρωπιστικές σπουδές που δεν έχουν τέτοιες δυνατότητες.
Αξιολόγηση
Από την πιστοποίηση και την αξιολόγηση μέχρι το αυστηρό πλαίσιο οργάνωσης των μαθημάτων. Ξεσηκώθηκε θύελλα γιατί είπαμε ότι αν δεν συμπληρωθούν οι 13 εβδομάδες μαθημάτων δεν θα υπάρχει η δυνατότητα εξετάσεων. Γιατί βεβαίως μέχρι σήμερα ήταν 13 οι εβδομάδες αλλά και με 11 μπορούσε να δώσει κανείς. Τότε γιατί ήταν 13 οι εβδομάδες;
Ακαδημαϊκή ελευθερία
Θα πω μόνο ένα παράδειγμα. Είμαι Υπουργός δύο χρόνια, συμμετείχα σε περίπου πέντε Συνόδους Πρυτάνεων. Όλες έγιναν σε ξενοδοχεία. Δεν χρειάζεται να πούμε τίποτα άλλο! Οι ξένες προσωπικότητες που καλούνται από όλο τον κόσμο για να τιμηθούν σπανίως πηγαίνουν στις αίθουσες των Πανεπιστημίων.
Φοιτητές
Τέλος, υπάρχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο που αφορά τους φοιτητές -γιατί όλα αυτά γίνονται για το μέλλον της χώρας μας που είναι τα νέα παιδιά, τα παιδιά μας. Οι φοιτητές χρησιμοποιήθηκαν στο δημόσιο λόγο, μόνο ως απειλή. «Περιμένετε να έρθουν οι φοιτητές και θα δείτε τι θα γίνει» . Δεν υπάρχουν δίδακτρα. Φυσικά τα συγγράμματα δίνονται δωρεάν, επιπλέον έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικά συγγράμματα και άλλων Πανεπιστημίων και υπάρχουν ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, όπου μέχρι το 2013 όλα τα Πανεπιστήμια πρέπει να δώσουν άμεση πρόσβαση στους φοιτητές. Επίσης οι ίδιοι οι φοιτητές συμμετέχουν στην αξιολόγηση των καθηγητών τους με υποχρεωτικό τρόπο. Θεσμοθετείται ο Συνήγορος του φοιτητή. Μπορούν να κάνουν μαθήματα για να πάρουν ένα πτυχίο στη Σχολή τους αλλά μπορούν να κάνουν μαθήματα και από άλλη Σχολή και από άλλο Τμήμα και από άλλο Πανεπιστήμιο, και να γραφούν αυτά στο πτυχίο τους. Να τελειώσει δηλαδή ο μηχανικός και έχει πάρει για παράδειγμα οικονομικά μαθήματα. Έχουν τη δυνατότητα κινητικότητας όχι μόνο στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό ώστε να μπορούν τα παιδιά από το ένα Πανεπιστήμιο στο άλλο. Είναι μικρό το άνοιγμα -λόγω του εισαγωγικού συστήματος- αλλά είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα.
Για τη φοιτητική μέριμνα
Επειδή ακούστηκαν διάφορα από τον ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα της φοιτητικής μέριμνας,τη στέγαση και την εστίαση, πρέπει να πούμε τα πράγματα με το όνομα τους. Πέρυσι το καλοκαίρι –επειδή το Υπουργείο έχει αρμοδιότητα μόνο στις εστίες του Εθνικού Ινστιτούτου Νεολαίας- κινηθήκαμε με την Αστυνομία και αδειάσαμε 2500 δωμάτια τα οποία ήταν κατειλημμένα επί 10 χρόνια, και τα οποία υπενοικιάζονταν σε άλλους. Μήπως δεν την ξέρουμε αυτή την πραγματικότητα; Να δοθούν κάποια στιγμή οι φοιτητικές εστίες που το 30% κατά μέσον όρο των δωματίων είναι σε φοιτητές οι οποίοι δεν είναι φοιτητές!
Επικρατεί η λογική ελεύθερη σίτιση για όλους. Τη σίτιση όμως την πληρώνει ο ελληνικός λαός. Και εδώ πρέπει να μπει-για αυτό και στο νόμο είναι σαφές- το κόστος ανά φοιτητή. Γιατί τα λίγα χρήματα που έχουμε πρέπει να κινηθούν προς τους αδύναμους. Θα πρέπει τα χρήματα να εστιαστούν στα παιδιά που έχουν ανάγκη. Να υπάρχουν προϋποθέσεις και κανόνες! Στις εστίες να γίνεται η σωστή διάθεση με βάση τις ανάγκες. Και βέβαια, αν λειτουργεί η εστία, αν υπάρχει σίτιση και δίνονται σε αυτούς που πρέπει, δεν θα χρειάζεται να έχουμε ούτε τις μετεγγραφές, ούτε αυτήν την αναστάτωση και τα δύσκολα προβλήματα που δημιουργούνται από και τη μετακινήσεις κάθε χρόνο. Γιατί θα υπάρχουν πραγματικά κριτήρια και υποστήριξη των σπουδών.
Ο Πρωθυπουργός μέσα σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη, και σε πείσμα του δόγματος «όχι τώρα, όχι εμείς, άστο γι αργότερα» αποφάσισε -πέρα από το μνημόνιο και πέρα από τις δεσμεύσεις που έχουμε- να ξεκινήσει μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές με πρώτη την Παιδεία.
Όλα αυτά ήταν στο πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Όλα, τα είχαμε συζητήσει πριν τις εκλογές και δεν έχουν καμία σχέση με το μνημόνιο. Είναι επομένως μια επιλογή το κόμματός μας να προχωρήσει στο χώρο της Παιδείας χωρίς να φοβηθεί το πολιτικό κόστος και με στόχο να έχουμε αυτό που είπε ο κ. Τσίπρας, να έχουμε την επόμενη μέρα ένα Πανεπιστήμιο που δεν έχει σχέση με το σημερινό. Σε αυτήν την προσπάθεια θα έχουμε μαζί μας πρωτοπόρους Καθηγητές, Ακαδημαϊκούς που είναι στην κορυφή της παγκόσμιας γνώσης και οι οποίοι βεβαίως και υποστηρίζουν το νομοσχέδιο. Θα έχουμε μαζί μας όλη τη φοιτητική νεολαία της οποίας το πρόβλημα δεν είναι η διανομή της εξουσίας μέσα στα Πανεπιστήμια. Θα έχουμε μαζί μας την ελληνική κοινωνία η οποία θέλει ένα πράγμα: Πανεπιστήμιο και ΤΕΙ που θα είναι αυτό που ζητούμε όλοι, ένας φάρος για την Οικονομία, την κοινωνία και το μέλλον μας.
Συνταγματικότητα
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι θα σας διαβάσω κάτι: «Τα όργανα του νέου Νόμου θα λειτουργήσουν ως μηχανισμοί επιτηρήσεως και παρεμβάσεως στα ΑΕΙ. Μέσα από πολυδαίδαλες διαδικασίες επιφέρουν υποβάθμιση στα ΑΕΙ σε κατώτερες βαθμίδες διδασκαλίας. Ο νόμος δεν είναι εφαρμόσιμος και εφαρμοστέος γιατί είναι αντισυνταγματικός.» Αυτή είναι μία ανακοίνωση Πρυτάνεων για το Νόμο 1268 στις 15 /06/-1982!. Σαν να μην έχει περάσει ούτε μία μέρα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται.
Σταματώ στο εφαρμόσιμος και εφαρμοστέος. Αν κανείς ανατρέξει στα Αρχεία της Βουλής και σας παρακαλώ να το κάνετε γιατί έχει ενδιαφέρον, όλα τα επιχειρήματα της εποχής είναι ότι ο νόμος δεν θα εφαρμοστεί, είτε με την μορφή απειλής, είτε μέσα από μία λογική συνταγματικής αμφισβήτησης. Χθες, μία από τις πρωτοβουλίες Πανεπιστημιακών που έχουν αναπτυχθεί, σε συνέντευξη Τύπου με προέτρεψε να ασχοληθώ με το να χτίζω πολυκατοικίες και να αφήσω ήσυχα τα Πανεπιστήμια… Είμαι μηχανικός και πάρα πολλά χρόνια στην πολιτική. Ο κ. Αλευράς ως διακεκριμένος νομικός έδωσε όλα τα νομικά επιχειρήματα και ο Κοινοβουλευτικός μας Εκπρόσωπος κ. Ευθυμίου έδωσε όλη την πολιτική διάσταση.
Μέσα από τα πολλά χρόνια που βρίσκομαι στην πολιτική και λάθη κάναμε όλοι μας κ. Λυκουρέντζο και δεν πρέπει να επαναλαμβάνουμε γιατί φτάσαμε στο τέλος αυτής της εποχής… και σας θυμίζω τη στάση της ΝΔ στο Νόμο 1268.
Για τις ενστάσεις σχετικά με τη συνταγματικότητα του Νόμου υπάρχει μία «αχίλλειος πτέρνα». Το Σύνταγμα, η Νομολογία δεν είναι στατικά μεγέθη! Οι έννοιες «Ίδρυμα», «Αυτοδιοίκηση», «Κρατική εποπτεία», «δημόσιος λειτουργός», «ακαδημαϊκό άσυλο» , δεν είναι στατικά μεγέθη! Δεν μπορεί να είναι όροι καθηλωμένα στο ΄80 στο ‘86 ή στο ‘76.
Είναι σαφές ότι το Σύνταγμα, ο Νομοθέτης, το ΣΤΕ λαμβάνει υπόψη και τις εξελίξεις και πάνω από όλα αυτό στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Αλευράς, το δημόσιο συμφέρον και την εξυπηρέτησή του.
Το Σύνταγμα δεν ερμηνεύεται προς όφελος κάποιων ομάδων αλλά του δημοσίου συμφέροντος που εντέλει θέλουμε να πετύχουμε. Χρειάζεται το αυτονόητο. Η αδράνεια , η ατολμία μας οδηγούν σε καταστροφή. Και οι δικαστές έχουν αποδείξει ότι η ερμηνεία κάθε φορά του Νόμου λαμβάνει υπόψη πάνω από όλα το δημόσιο συμφέρον!