Σημεία ομιλίας, στην παρουσίαση του βιβλίου της ΠΟΣΔΕΠ «Η Αναβάθμιση του Λυκείου και τα Συστήματα Πρόσβασης στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Οι Αναγκαίες Αλλαγές».

· Το «Νέο Σχολείο» ως κομβική μεταρρυθμιστική τομή στο Δημοτικό σχολείο και στο Γυμνάσιο έχει ως αυτονόητη συνέχεια το Νέο Λύκειο.· Περισσότερο ως σύνοψη του γόνιμου προβληματισμού που έχει αναπτυχθεί και ως απολύτως ενδεικτική σκιαγράφηση βασικών παραμέτρων του Νέου Λυκείου, επιτρέψτε μου να απαριθμήσω ορισμένα σημεία – κλειδιά. Η απαρίθμηση αυτή έχει ως μόνο στόχο να δώσει τροφή στη σκέψη για τη διαβούλευση που θα ακολουθήσει και το τονίζω αυτό για να μην υπάρξουν περιττές παρεξηγήσεις.

1. Το πρώτο πεδίο που πρέπει να μας απασχολήσει είναι αυτό της ελληνικής γλώσσας. Ο νέος και η νέα που τελειώνουν το Λύκειο πρέπει να μιλούν, να γράφουν και να σκέπτονται σωστά ελληνικά. Και να το κάνουν αξιοποιώντας τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας. Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να βοηθήσει η ποσοτική (σε επίπεδο διδακτικών ωρών) αλλά και ποιοτική (αλλαγή προγράμματος σπουδών) αναβάθμιση του μαθήματος της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, ώστε ο μαθητής να κατακτά σε βάθος τη μητρική του γλώσσα και να τη χρησιμοποιεί σε διαφορετικά επικοινωνιακά πλαίσια.

2. Δεύτερο πεδίο είναι να δώσουμε την ελευθερία επιλογής γνωστικών αντικειμένων από ομάδες μαθημάτων. Αυτό σημαίνει λιγότερα υποχρεωτικά και περισσότερα επιλεγόμενα μαθήματα, κυρίως στην Β και Γ Λυκείου. Η επιλογή έχει ως στόχο την εμβάθυνση στο γνωστικό αντικείμενο και ασφαλώς θα συναρτάται και με την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

3. Τρίτο πεδίο είναι αυτό των ξένων γλωσσών. Αυξάνονται οι ώρες διδασκαλίας για τις ξένες γλώσσες (υποχρεωτικά αγγλικά και δυνατότητα επιλογής μιας δεύτερης γλώσσας), ώστε όλοι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να αποκτούν γλωσσική επάρκεια στο σχολείο.

4. Τέταρτο πεδίο παρέμβασης είναι η ενεργοποίηση της δημιουργικότητας. Έχουμε ανάγκη από μεθόδους διδασκαλίας που θα μαθαίνουν τον μαθητή πώς να μαθαίνει, πώς να διαχειρίζεται τη γνώση και την πληροφορία που αποκτά, πώς να ερευνά, πώς να αναλύει και να συνθέτει, πώς να πειραματίζεται και να εφαρμόζει μοντέλα.

5. Πέμπτο πεδίο είναι αυτό της απόκτηση συναισθηματικών και κοινωνικών ικανοτήτων. Το Νέο Λύκειο πρέπει να είναι νέο στις νοοτροπίες, στις στάσεις, στις συμπεριφορές. Να εκφράζει τον κόσμο που έρχεται και όχι τα στερεότυπα του παρελθόντος. Οφείλει λοιπόν να επιδιώξει την καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης και της κοινωνικότητας του μαθητή, μέσα από τη βιωματική μάθηση και τις δραστηριότητες που θα αναπτύσσει μέσα στο σχολείο. Είναι σημαντικό ο μαθητής να μάθει να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, να μάθει πώς να παίρνει πρωτοβουλίες, πώς να επικοινωνεί με τους άλλους, πώς να σέβεται το διαφορετικό και να συνυπάρχει μαζί του, πώς να πολιτεύεται, πώς να αποκτά αυτογνωσία και να αυτοβελτιώνεται.

6. Από το Νέο Λύκειο δεν μπορεί να απουσιάζουν οι τέχνες και ο πολιτισμός. Πρέπει να είναι οργανικά τμήματα του προγράμματος σπουδών, στοχεύοντας στην ολόπλευρη ανάπτυξης της προσωπικότητας του μαθητή.

7. Όπως επίσης στο Νέο Λύκειο πρέπει να έχει χώρο ο θεσμός της δραστηριότητας. Ο μαθητής να επιλέγει μια δραστηριότητα κοινωνικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Το Λύκειο έτσι ανοίγεται στην κοινωνία και καλλιεργεί την κουλτούρα του εθελοντισμού και της κοινωνικής προσφοράς.

8. Πρέπει επίσης να αξιοποιηθεί ο θεσμός της ερευνητικής εργασίας. Ο μαθητής να ασκείται στη μεθοδολογία της έρευνας και στη σύνθεση εκτεταμένης εργασίας, η οποία θα πρέπει να έχει συγκεκριμένη δομή και έκταση, ανάλογα με την τάξη. Η εργασία είναι δυνατόν να εντάσσεται σε κάποιο από τα μαθήματα και να επιλέγεται από το μαθητή. Ένας καθηγητής θα μπορεί να αναλαμβάνει ως σύμβουλος του μαθητή και να καθοδηγεί την όλη του προσπάθεια.

9. Αυτή τη διεύρυνση των οριζόντων στην εκπαιδευτική διαδικασία του Λυκείου είναι αναγκαίο να επιδιωχθεί και μέσα από τον γόνιμο συνδυασμό της θεωρητικής με την εμπειρική γνώση μέσω του πειραματικού εργαστηρίου. Τα μαθήματα των φυσικών επιστημών αποκτούν εμπειρικό και πειραματικό χαρακτήρα με την υποχρεωτική και συστηματική χρήση του εργαστηρίου.

10. Τον ίδιο στόχο υπηρετεί και η ένταξη των νέων τεχνολογιών στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης. Σε όλα τα μαθήματα του Νέου Λυκείου πρέπει να δούμε εναλλακτικές διδακτικές προσεγγίσεις με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων.

11. Αξία στην προσπάθεια του μαθητή δίνει η αξιολόγηση. Κι αυτή πρέπει να γίνεται για όλο το παραγόμενο έργο των μαθητών και να δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο προφίλ αξιολόγησης του μαθητή που δεν θα βασίζεται απλά και μόνο στις εξετάσεις αλλά στο συνολικό του έργο και τη συνολική του προσπάθεια.