ΑΝΝΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΝΑΗ μεγάλη θύελλα, η οποία συνταρράσει τον κόσμο με απρόβλεπτες επιπτώσεις στις ζωές των ανθρώπων και στην εξέλιξη των χωρών, είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε μεγάλες ανατροπές. Η φύση, η έκταση και ο στόχος των ανατροπών θα πρέπει να οριστούν από τις πολιτικές ηγεσίες των χωρών του πλανήτη.
Η υπερδύναμη της οικονομίας απέναντι στην πολιτική, το ανεξέλεγκτο του τραπεζικού συστήματος και η αγνόηση των μεγάλων ανισοτήτων και της περιβαλλοντικής καταστροφής ήταν η βάση της θύελλας. Το αντίστροφο τους πρέπει να είναι το ζητούμενο.
Στην Ελλάδα η βαθιά εσωτερική κρίση και επιπλέον η διεθνής, έφεραν στην επιφάνεια τα μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα που υπάρχουν. Βάζουν με βίαιο τρόπο τέλος σ’ ένα μοντέλο συλλογικής και ατομικής ευημερίας, που βασίζεται στο δανεισμό, την κατανάλωση πάνω από τις δυνατότητές μας, την απόκτηση του εύκολου χρήματος, την επικράτηση ελκυστικών αεριτζήδων σε όλους τους τομείς, από τους επιχειρηματίες μέχρι τους πολιτικούς. Οι μεγάλες ανατροπές που απαιτούνται θέλουν έμπνευση, απόφαση και συστράτευση… Ως εκ τούτου δεν είναι εποχή για κουρασμένες ηγεσίες και σπαρασσόμενα κόμματα. Οι πολίτες έχουν πεσμένο ηθικό και αμφισβητούν τη δημόσια αλλά και την ατομική ηθική. Η χώρα χρειάζεται αναγέννηση παντού…στην πολιτική, στην παραγωγή, στη διανόηση. Και αυτό ας το κρατήσουμε ως θεμελιώδη προϋπόθεση, ώστε να υπάρξουν οι αναμενόμενες αλλαγές.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα στο παγκόσμιο σύστημα και μια μεσαίου μεγέθους χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων έχει προφανώς και άμεση συνάφεια με το τι γίνεται στον κόσμο και στην Ευρώπη. Και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να συμμετέχουμε σε όλα τα φόρα (όπως το κάναμε και στο παρελθόν) με θέσεις και προτάσεις για τις παγκόσμιες εξελίξεις,. Η συμμετοχή των Ελλήνων πολιτικών στις διεθνείς και ευρωπαϊκές τους οικογένειες, στα διεθνή “think tanks” και στα διεθνή έντυπα πρέπει να είναι βασικό συστατικό της δράσης μας. Η εσωστρέφεια, ο εθνοκεντρισμός, η άγνοια των δεδομένων, η αίσθηση ότι όλοι μας χρωστάνε ή όλοι μας επιτίθενται δεν βοηθά! Την ίδια στιγμή εμείς οι ίδιοι οφείλουμε και μπορούμε α συμμετέχουμε και να διαμορφώσουμε με άλλες φίλιες δυνάμεις τις εξελίξεις στον κόσμο.
Λόγω αυτής της βαθιάς πίστης, στην εξωστρεφή λειτουργία μας, η ανάλυσή μου θα είναι σε τρία επίπεδα: ΚΟΣΜΟΣ, ΕΥΡΩΠΗ, ΕΛΛΑΔΑ
Α. ΚΟΣΜΟΣ
Θεωρώ ότι ερμηνεία της κρίσης ως κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος ότι είναι ανεπαρκής και αναπαράγει ένα μοντέλο που κατέρρευσε με δραματικό θόρυβο. Η αιτία της κρίσης είναι η κρίση στην πραγματική οικονομία με αφορμή το ανεξέλεγκτο του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Εννοώ πιο απλά ότι η επιβολή ενός ενιαίου καταναλωτικού μοντέλου σε κοινωνίες χωρίς τις αντίστοιχες παραγωγικές δυνατότητες, οι τεράστιες ανισότητες από ήπειρο σε ήπειρο, από χώρα σε χώρα και εντός των κοινωνιών, η διαμόρφωση της παγκόσμιας δυναμικής από τους CO’s των πολυεθνικών, η περιβαλλοντική καταστροφή, η εξάντληση των φυσικών πόρων και βεβαίως τα τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα είναι στοιχεία που πρέπει να ιδωθούν στο σύνολό τους. Το δίλημμα εάν θα πρέπει ή όχι να εποπτευθούν και να ρυθμιστούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι τμήμα των συνολικών προτάσεων και όχι πανάκεια. Δεν καταλήγω στην απλοϊκή προσέγγιση της κατάρρευσης του καπιταλισμού. Πιστεύω στο παγκόσμιο εμπόριο, στη θετική δύναμη της παγκοσμιοποίησης και στη σημασία μιας ελεύθερης αλλά ρυθμισμένης αγοράς. Θεωρώ όμως ότι το μοντέλο τυχοδιωκτικού, ανεξέλεγκτου νεοφιλελευθερισμού απέτυχε σε βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων όπως και εκείνο του αυταρχικού κρατικού κομμουνισμού. Η πολιτική πρόταση της σοσιαλδημοκρατίας με το συνδυασμό του στρατηγικού κράτους, της δυναμικής αγοράς και της προτεραιότητας των υψηλής ποιότητας δημοσίων αγαθών οφείλει να έρθει με ορμή στη δημόσια συζήτηση. Προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις εξελίξεις του 2010, αλλά πιστή σε αρχές και αξίες που τόσο έχουν ανάγκη οι πολίτες όλου του κόσμου.
Η συνάντηση των G20 στις 2 Απριλίου είναι ένα σημαντικό γεγονός. Οι ισχυρότερες χώρες του κόσμου, οι οποίες όμως έχουν τελείως διαφορετικά συστήματα, ανήκουν σε διαφορετικές ηπείρους, έχουν άλλα επίπεδα ανάπτυξης και άλλες προτεραιότητες, έχουν αντικειμενικά πολύ καλύτερες δυνατότητες να συνομιλήσουν για το μέλλον του πλανήτη, απ’ ότι οι G7 οι οποίες μέχρι τώρα μιλούν εξ ονόματος των πλουσίων του δυτικού μοντέλου ανάπτυξης.
Η πρότασή μου την οποία έχω καταθέσει σε αρκετά διεθνή φόρα και στη Σοσιαλιστική διεθνή και στο Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό κόμμα, αφορά την ανάγκη δημιουργίας ενός ισχυρού δικτύου διεθνών οργανισμών που αφορούν την οικονομία, την εργασία και το περιβάλλον, οι οποίοι θα μπορούν να επιβάλλουν, με αμοιβαιότητα μεταξύ τους, ελάχιστα «standards” (προδιαγραφές)
Μετά την αποτυχία συμφωνίας για αναπτυξιακή λύση εξόδου από την κρίση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μειώνονται και οι πιθανότητες λήψης δεσμευτικών αποφάσεων για μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική στους G20.
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
1. Δίκτυο Διεθνών Οργανισμών
•· Η προώθηση της πολιτικής και θεσμικής συνεργασίας μεταξύ οργανισμών όπως το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO), ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (WTO), η Παγκόσμια Τράπεζα, το ΔΝΤ και η Περιβαλλοντική Υπηρεσία του ΟΗΕ. Η ιδιότητα του κράτους-μέλους πρέπει να ισχύει για όλους τους Οργανισμούς και η έξοδος λόγω παράβασης κανόνων από έναν απ’ αυτούς σημαίνει έξοδος απ’ όλους.
Ένα νέο παγκόσμιο θεσμικό πλέγμα με δικαιώματα, δεσμεύσεις και υποχρεώσεις που απορρέουν και συνεπάγονται, από τη συμμετοχή σε όλους τους οργανισμούς, οι οποίοι κινούνται με πλαίσιο στις τρεις μεγάλες συνιστώσες της ανάπτυξης: την οικονομία, τα κοινωνικά δικαιώματα, το περιβάλλον.
2. Κοινοί κανόνες
Με παγκόσμια δεσμευτικότητα θα μπορούσαν ενδεικτικά να είναι οι παρακάτω:
Οικονομία
•· Νέο ρυθμιστικό πλαίσιο για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που περιλαμβάνει διαφάνεια, πληροφόρηση, ισοσκέλιση των κινδύνων από τη βραχυπρόθεσμη κερδοσκοπία, λογοδοσία και μακροχρόνιο σχεδιασμό.
•· Παράδειγμα για την αναγκαία αναδιανομή, η εισαγωγή ενός φόρου Tobin για αναπτυξιακούς και κοινωνικούς στόχους σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει τεχνικές δυσκολίες αλλά είναι πρωτίστως πολιτική απόφαση εάν αναλογιστούμε ότι 0,1% φόρος στις κεφαλαιακές συναλλαγές θα απέφερε περίπου 50 δις. με προορισμό τις πλέον φτωχές χώρες.
Εργασιακά
Απόλυτη προσήλωση στους κανόνες εργασίας του ILO με προϋποθέσεις συμμετοχής, τον σεβασμό στα ελάχιστα κοινωνικά εργασιακά standards.
•· Κατάργηση της εξαναγκαστικής εργασίας
•· Κατάργηση της παιδικής εργασίας
•· Κατάργηση των διακρίσεων στην αγορά εργασίας
•· Ελευθερία συνδικαλισμού, και το δικαίωμα στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις.
Περιβάλλον
Ο μεγάλος στόχος της Κοπεγχάγης είναι να καταλήξει σε ένα Πρωτόκολλό της Κοπεγχάγης με συμφωνία μεταξύ των μεγάλων ρυπαντικών μπλοκ (ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία) σε δεσμευτικούς στόχους.
Οι προτάσεις της ΕΕ είναι από το 2007 οι εξής:
•· μέχρι το 2020 μείωση στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ΕΕ κατά 20%, ή κατά 30% ως μέρος διεθνούς συμφωνίας.
•· παραγωγή 20% ενέργειας από ανανεώσιμους πόρους και
•· 20% αύξηση της ενεργειακής απόδοσης μέχρι το 2020.
Οι απαιτήσεις για μια πραγματικά παγκόσμια συμφωνία σχετικά με τις κλιματικές αλλαγές είναι σήμερα πιο πιεστικές από οποτεδήποτε άλλοτε στο παρελθόν. Αναγνωρίζεται η ανάγκη να υπάρξει παγκόσμια συμφωνία και τήρηση της εφαρμογής της απ’ όλους, έστω και αν οι στόχοι είναι χαμηλότεροι από αυτούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Β. ΕΥΡΩΠΗ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι καρπός ιστορικών γεγονότων και μια διαρκής διαπραγμάτευση και εξέλιξη. Θεσμική, οικονομική και κοινωνική. Κάθε φορά, μεγάλα ιστορικά γεγονότα διαμορφώνουν την ατζέντα της επόμενης περιόδου. Ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος έφερε την ΕΚΑΧ και έφερε τη συνθήκη της Ρώμης. Η πτώση των δικτατοριών σε Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία, προκάλεσε το πρώτο πακέτο αλληλεγγύης με τα ΜΟΠ. Η οικονομική ανάπτυξη και η θεμελίωση της ειρήνης δημιουργεί την ενιαία αγορά και βάζει τις βάσεις του κοινού νομίσματος. Η πτώση του τείχους θέτει την ατζέντα της διεύρυνσης και την νέας συνθήκης.
Η σημερινή κρίση δημιουργεί άμεσες απειλές αλλά και ευκαιρίες.
Οι απειλές συνδέονται με τη σταδιακή αποσύνδεση από το όραμα της ενωμένης ισχυρής Ευρώπης και οδηγούν προς μια διάλυση του οικοδομήματος ή μετατροπής του σ’ έναν χώρο εμπορικών συναλλαγών. Οι απειλές σημαίνουν αναδίπλωση σε αυστηρά εθνική ατζέντα, προστατευτισμό (να υπενθυμίσουμε ότι βασικός λόγος της παγκόσμιας ύφεσης ήταν η συνεχής μείωση του διεθνούς εμπορίου), παραβίαση κανόνων και κεκτημένων που αφορούν τα κοινωνικά κεκτημένα, αλλά και τις αρχές ανταγωνισμού, η εσωστρέφεια αλλά και η γενίκευση των παραβάσεων λόγω δυσκαμψίας προσαρμογής στις ανάγκες και αλλαγής των πολιτικών κατευθύνσεων.
Η Ευρώπη των 27 σήμερα, επιχειρεί μια συντονισμένη αντίδραση η οποία όμως ούτε ενιαία, ούτε πραγματική είναι. Λείπουν οι θεσμικές δυνατότητες για ένα πετυχημένο μείγμα πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η νομισματική πολιτική σχεδιάζεται και εφαρμόζεται ενιαία (τουλάχιστον μέσα στην ευρωζώνη), αλλά ουσιαστικά δημοσιονομική πολιτική και κοινοτικός προϋπολογισμός (με την έννοια αντλήσεως εσόδων από τη φορολογία) δεν υπάρχουν. Οι θεσμικές αδυναμίες γίνονται πολιτικές αδυναμίες. Ενώ ταυτόχρονα, η επικράτηση των συντηρητικών δυνάμεων δίνει προσανατολισμό που δεν μπορεί να οδηγήσει στις απαιτούμενες ανατροπές.
Η συντηρητική Ευρώπη των 27, καλείται σήμερα να αποτρέψει την απειλή που δέχεται η μεγάλη πρόοδος των τελευταίων δεκαετιών, χωρίς να διαφαίνεται αποτέλεσμα. Μπορεί; Η μεγάλη αλλαγή απαιτεί ισχυρή ηγεσία, αλλαγή πολιτικής αντίληψης και πίστη στην πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης, ώστε να παίξει ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, αλλά και να υποστηρίξει αποτελεσματικά τα κράτη μέλη της.
Οι μεγάλες λοιπόν αλλαγές συνδέονται άμεσα και με τις ευκαιρίες που δημιουργεί η μεγάλη θύελλα. Η ατζέντα αλλάζει. Στις Ευρωεκλογές πρέπει να συγκρουστούν οι πολιτικές, για το άμεσο μέλλον μας. Οι Σοσιαλδημοκράτες πρέπει να επαναφέρουν την ατζέντα της ευρωπαϊκής ενοποίησης με ισχυρά χαρακτηριστικά.
Η συζητούμενη πρόταση για τα ευρωομόλογα απαιτεί μηχανισμούς έκδοσης και εποπτείας από το σύνολο των κρατών μελών. Προτάσεις όπως η μίνιμουμ κοινή φορολογία στις επιχειρήσεις για τη αποφυγή του φορολογικού ντάμπιγκ, όπως και των ευρωπαίων «Υπουργών» Οικονομικών και Εξωτερικών πρέπει να είναι άμεσα ζητούμενο για την διευκόλυνση της θεσμικής λειτουργίας της Ευρώπης.
Θεωρώ εξαιρετικά σημαντικά για τις Ευρωεκλογές και τις θέσεις του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού κόμματος, τα παρακάτω σημεία:
•· Την ανάγκη να κάνουμε κατανοητό στους πολίτες, ότι η σημερινή Ευρώπη δεν έχει τα εργαλεία για να δράσει άμεσα και αποτελεσματικά, άρα θέλουμε νέα εργαλεία, νέους θεσμούς. Ψήφιση επομένως της Συνθήκης. Πιστεύω δε πως ήρθε η στιγμή να πούμε καθαρά, πως η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ένας πολιτικός καταναγκασμός. Προχωράει μπροστά με όσους θέλουν και μπορούν, υποστηρίζει τη συμμετοχή όσων θέλουν αλλά δεν μπορούν, και τέλος όσοι δεν θέλουν εξέρχονται.
•· Ρυθμιστικό πλαίσιο που αφορά τον ανταγωνισμό, το περιβάλλον, την προστασία των καταναλωτών, την ασφάλεια και υγιεινή στην εργασία, την δημόσια υγεία, την διαφάνεια.
•· Ρυθμιστικό πλαίσιο για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες
•· Όχι στον προστατευτισμό, που βοηθάει πάντα τους πιο ισχυρούς. Οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες επιτρέπουν, έτσι και αλλιώς, κοινωνικές εξαιρέσεις στις πολιτικές ανταγωνισμού που προστατεύουν τους οικονομικά αδυνάμους
•· Σύμφωνο Σταθερότητας. Η δογματική προσέγγιση στη μείωση των ελλειμμάτων απεδείχθη καταστροφική, σύμφωνα με την πλειονότητα των οικονομολόγων. Το Ευρωπαϊκό σχέδιο εξόδου από την κρίση δεν είναι επαρκές. Το Σύμφωνο Σταθερότητας επειδή άλλαξαν οι Συνθήκες πρέπει να μεταβάλει στόχους και χρονικά όρια.
•· Μηχανισμοί αλληλεγγύης. Η υποστήριξη των χωρών με ιδιαίτερα προβλήματα εντός και εκτός της ευρωζώνης αφορά εν τέλει το σύνολο των χωρών και βεβαίως και αυτές που η ισχυρή τους εξαγωγική βάση εδραιώνεται στους 27.
Η αλλαγή πολιτικής ταυτότητας στην Ευρώπη έχει μεγάλη σημασία για το μέλλον και τη διαχείριση της κρίσης. Σ’ ένα τοπίο όμως όπου οι ψηφοφόροι είναι από αδιάφοροι έως εχθρικοί, οι προτάσεις περί δυσνόητων θεσμικών αλλαγών και ευρύτερων στόχων, θα περάσουν απαρατήρητες.
Οι σοσιαλδημοκράτες οφείλουν και πάλι να αναδείξουν ιδέες αλλά και πρόσωπα, να ταυτιστεί ο λόγος τους με προσωπικότητες που το όνομά τους ταυτίζεται με το Ευρωπαϊκό ιδεώδες και την επιτυχή δράση. Μεγάλες προσωπικότητες από διάφορες χώρες, οι οποίοι αποδεσμευμένοι από εθνικές υποχρεώσεις, θα πρέπει να συμμετέχουν στην πανευρωπαϊκή καμπάνια των προοδευτικών δυνάμεων, ώστε να αναδειχθεί η δύναμη της άλλης Ευρώπης, της Ευρώπης των λαών. Ο Έλληνας πρώην Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης θα μπορούσε να είναι από τα πρόσωπα αυτά.
Γ. ΕΛΛΑΔΑ
Η πρώτη παρατήρηση για την Ελλάδα, είναι ότι η συμμετοχή της στην ευρωζώνη αποδεικνύεται ευεργετική. Το ευρώ εν μέσω κρίσης παρέχει προστασία. Η συμμετοχή όμως στην ευρωζώνη, δεν ήταν αρκετή για να προστατεύσει την ελληνική οικονομία από την μεγάλη διεύρυνση των επιτοκιακών περιθωρίων δανεισμού (stretch) γεγονός που έκανε το δανεισμό επικίνδυνα ακριβό και έφερε στην επιφάνεια το ελληνικό «τρίγωνο της απελπισίας», δηλαδή υψηλό δημόσιο χρέος, υψηλό έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, υψηλό έλλειμμα γενικής κυβέρνησης. Οι τρεις αυτοί δείκτες δυσκολεύουν εξαιρετικά τον σχεδιασμό πολιτικών. Ένα είναι φανερό, ότι για κανέναν από τους τρεις δεν φταίει η διεθνής κρίση. Σε πρόσφατη ομιλία του στην Αθήνα, ο Πωλ Κρούγκμαν, μας είπε ουσιαστικά πόσο δράμα είμαστε, αλλά εξαίρεσε την Ελλάδα από την γενική λογική των μέτρων που πρότεινε.
Απαιτείται μακροπρόθεσμος σχεδιασμός δημοσιονομικής, διαρθρωτικής και θεσμικής προσαρμογής. Εφάπαξ πρόχειρα μέτρα, η ανακοίνωση βραχυπρόθεσμων επιλογών κάτω από την πίεση των Βρυξελλών και η κατ περίπτωση ωραιοποίηση ή δραματοποίηση της κατάστασης, απλά επιτείνουν τα αδιέξοδα.
Η χώρα δεν μπορεί να επιτύχει τη μείωση του ελλείμματος κάτω από 3% σε δύο χρόνια. Μέτρα σε αυτή την κατεύθυνση και μόνο, όπως αυτά που ανακοίνωσε ο Υπουργός Οικονομίας εκφράζοντας την ικανοποίηση του για την αποτελεσματικότητα τους, θα στεγνώσουν την αγορά, θα μειώσουν την ήδη ελάχιστη παραγωγή και θα απασφαλίσουν την βόμβα των κοινωνικών εκρήξεων. Είναι μέτρα που προφανώς δεν έπεισαν ούτε την Επιτροπή, η οποία μας επεφύλαξε την πιο σκληρή απάντηση στο πρόγραμμα που καταθέσαμε. Έθεσε ως όριο επιτήρησης το 2010 και αμφισβήτησε τα στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας. Μετά την αύξηση του ΑΕΠ κατά 25% που έγινε από την Επιτροπή 9%, προ διετίας, έχουμε νέα αμφισβήτηση της σοβαρότητας και αξιοπιστίας της Χώρας που έχει καθοριστική σημασία την ώρα μιας σκληρής διαπραγμάτευσης και αναζήτησης στήριξης των επιλογών σου.
Είμαι πεπεισμένη ότι μπορούμε να διαπραγματευτούμε ένα πακέτο διαρθρωτικών αλλαγών και άμεσων πολιτικών που θα έθετε ετήσιους ποσοτικούς στόχους, και θα είχε τη συναίνεση των κοινωνικών φορέων και ενός σημαντικού μέρους του πολιτικού κόσμου. Αυτό όμως σημαίνει αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης, σοβαρές επεξεργασίες από εξουσιοδοτημένο από τη Βουλή επιτελείο οικονομολόγων, και πολιτικών που διαχειρίστηκαν κρίσεις και εθνικός διάλογος ουσίας για τη διέξοδο από την κρίση, όπου όλοι θα δώσουν και θα πάρουν ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους.
Κάτι τέτοιο δεν επιχειρήθηκε καν από την κυβέρνηση. Κάθε δύο μήνες παρουσιάζονται μέτρα, τα οποία γρήγορα ή δεν εφαρμόζονται ή αναιρούνται π.χ. ΤΕΠΜΕ ή φορολόγηση επαγγελματιών, παρουσιάζονται πακέτα χωρίς κοστολόγηση και κυρίως χωρίς να προσδιορίζεται στο τι θα συνεισφέρουν.
Το ΠΑΣΟΚ έχει κάνει σαφές ότι η διέξοδος από την κρίση λόγω των αυστηρά ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών δεν μπορεί να είναι μόνο μια ιστορία περιοδικών μέτρων. Η μεγάλη αλλαγή στο φορολογικό σύστημα, η μείωση των δαπανών με την συγχώνευση των χιλιάδων νομικών προσώπων (υπενθυμίζω την γνωμοδότηση της επιτροπής Κοσμίδη) για την χρησιμοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού εκεί που χρειάζεται η Χώρα και όχι εκεί που το τοποθέτησε ένα πελατειακό κομματικό σύστημα. Η μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό, στην υγεία και στο εκπαιδευτικό σύστημα με την οριζόντια στροφή του μοντέλου της πράσινης ανάπτυξης είναι ο καμβάς, πάνω στον οποίο θα κινηθούν και οι άμεσες παρεμβάσεις. Εκείνες δηλαδή που θα εμποδίσουν σε λίγους μήνες το κλείσιμο των επιχειρήσεων, την αύξηση της ανεργίας, την μείωσης της παραγωγικής δυνατότητας της χώρας και ταυτόχρονα η γιγάντωση των κοινωνικών αδιεξόδων.
Μπορεί λοιπόν κάποιος να προτείνει άμεσες παρεμβάσεις χωρίς να τις εντάσσει σ’ έναν μακροχρόνιο σχεδιασμό; Δεν θα ήταν ό,τι καλύτερο, αλλά στην ερώτηση: Εσείς τις προτείνετε; Θα προσπαθήσω να απαντήσω, τονίζοντας ότι υπάρχει ανάγκη δημιουργικής πολιτικής, τόλμης και υπέρβασης των αγκυλώσεων.
Α. Στην παρούσα δυσμενή οικονομική συγκυρία, ο ρόλος των δημοσίων επενδύσεων είναι εξαιρετικά σημαντικός. Απαιτείται βελτίωση της στόχευσης και της διαφάνειας των δημοσίων επενδύσεων ώστε να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις που προσελκύουν ιδιωτικά κεφάλαια και έχουν άμεσο αποτέλεσμα στην ανάπτυξη και την απασχόληση.
Μπορούμε να διαπραγματευτούμε άμεσα με την ΕΕ για την επαναφορά του θεσμικού πλαισίου για τα Ολυμπιακά έργα ώστε να ξεκινήσουν άμεσα έργα με στόχο την απορρόφηση του 40% των ευρωπαϊκών πόρων του ΕΣΠΑ (Δ’ ΚΠΣ) έως το 2010, δηλαδή ποσό 8 δις ευρώ καθαρού ευρωπαϊκού χρήματος, που θα πέσει στην ελληνική αγορά σε έργα και προγράμματα (μετά από δύο χρόνια μηδενικής απορρόφησης). Έτσι θα μπορέσουν πέρα από έργα, μικρά και μεγάλα σε όλη την Ελλάδα, να υποστηριχθούν δράσεις γύρω από, και σε συνδυασμό με, τα μεγάλα έργα (δρόμοι και λιμάνια) σε όλη την Ελλάδα με συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αντίστοιχα η ενίσχυση της δράσης για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων σύμφωνα με την οδηγία 2002/91/ΕΚ. Ένα πρόγραμμα παρέμβασης στα υπάρχοντα και στα νέα κτίρια με στόχο τη μείωση των δαπανών για καύσιμα κατά 50%, των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα κατά 20%, και τη δημιουργία αύξησης της απασχόλησης και του κύκλου εργασιών στις κατασκευές, όπου ως γνωστόν εμπλέκονται 300 επαγγέλματα, αφορά μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις και το σύνολο των οικισμών της χώρας.
Β. Άμεση διοχέτευση ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Υπολογίζεται ότι το χρέος του δημοσίου προς τρίτους, δηλαδή Δήμους και Κοινότητες, κατασκευαστικές και εργοληπτικέ εταιρείες, ΟΑΕΔ, Εργατική Εστία και Εργατική Κατοικία, Εταιρείες Πληροφορικής, ευρύτερου δημόσιου τομέα, και φαρμακευτικές επιχειρήσεις ξεπερνάει τα 11 δις ευρώ.
Τα χρέη αυτά (ευρωπαϊκά ή εθνικά)είναι τα δικά μας «τοξικά» που μολύνουν την αγορά μεταθέτοντας το χρέος ο ένας στον άλλον με κατάληξη το αδιέξοδο χιλιάδων επιχειρήσεων, την αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στο κράτος, απέναντι στους εργαζόμενους, αλλά και τη δυνατότητά τους να αναπτυχθούν.
Στη λογική της απαλλαγής, της εξαιρετικά πνιγμένης αγοράς απ’ αυτό το «τοξικό» (από το οποίο όχι μόνο δεν μπορούμε να απαλλαγούμε, αλλά τα χρέη διογκώνονται) θα μπορούσε το δημόσιο να εκδώσει ομόλογα για αυτούς στους οποίους χρωστάει οι οποίοι θα μπορούσαν να τα εκταμιεύσουν από τις Τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι τμήμα αυτών θα προκαλέσει αύξηση του χρέους, αλλά πρώτον πρέπει να πούμε την αλήθεια -γιατί είναι χρέος – και δεύτερον να εξηγήσουμε και να αναλύσουμε τι θα αποφέρει στη στήριξη της ελληνικής οικονομίας.
Γ. Με δεδομένη την κρίση και την πραγματική δυσκολία πολλών επιχειρήσεων πρέπει να γίνει σαφές ότι είναι και δίκαιο και εφικτό το κόστος της κρίσης να επιμεριστεί τουλάχιστον δίκαια. Υπενθυμίζω ότι σύμφωνα με στοιχεία της ICAP τα κέρδη περίπου 26.000 επιχειρήσεων το 2007 εκτοξεύτηκαν στα 12, 9 δις Ευρώ με ρυθμό αύξησης 15 φορές ταχύτερο από το ΑΕΠ ετησίως! Πιστεύω στην δυνατότητα ενός σχεδίου των κοινωνικών εταίρων για την προστασία των εργαζομένων προς όφελος και των δύο. Σχέδιο με συμφωνημένες προϋποθέσεις ώστε μία επιχείρηση να οδηγείται σε αλλαγή των ωραρίων μόνο ως έσχατη λύση, και αφού προηγουμένως έχει καταργήσει μπόνους και πολυτελείς παροχές.. Επί πλέον με πρόβλεψη για την δημιουργία ταμείου από τους κοινωνικούς εταίρους, με συνεισφορά των επιχειρήσεων που είχαν συνεχείς κερδοφόρες χρήσεις και που σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ θα καλύπτει τον εργαζόμενο για τις μισθολογικές και ασφαλιστικές του απώλειες. Σε κάθε περίπτωση η απόφαση και το σχέδιο θα αφορά κάθε εταιρεία χωριστά και θα επιβάλλεται από την πολιτεία συλλογική διαπραγμάτευση. Κατηγορηματικά όχι στο δίλημμα λουκέτο ή απαξίωση της εργασίας. Ήρθε η στιγμή που μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει να υποχρεωθούν να βάλουν ένα μικρό μέρος των τεραστίων κερδών των τελευταίων χρόνων, να δουλέψουν προς όφελος του συνόλου.
Κάθε πολιτικός με αγωνία, που αναζητεί βοήθεια στην επιστήμη, στις εμπειρίες του και στις δράσεις των άλλων μπορεί σήμερα χωρίς υπερβολή να βομβαρδιστεί από αντιτιθέμενες θεωρίες και δράσεις.
Εμείς, θέλουμε το δικό μας μοντέλο διεξόδου από την κρίση και ανάπτυξης της χώρας. Θέλουμε τη δική μας εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια πρόταση, μόνο που αυτή για να είναι αποτελεσματική και να εμπνεύσει χρειάζεται όπως είπα και στην αρχή Αναγέννηση παντού… και ειλικρινή συνεργασία πολλών δυνάμεων, πέρα από τους δογματισμούς της αγοράς, πέρα από τον λαϊκισμό του μαγικού κράτους που παρέχει τα πάντα, πέρα από τον εφησυχασμό, αλλά και τον πανικό.
Θέλει κόμματα που ναι μεν έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις αλλά έχουν προτάσεις κι αξιοπιστία απέναντι στο Λαό αλλά και το διεθνές σύστημα. Το «μικρό και θορυβώδες» κόμμα που αρνείται να βάλει το χέρι στην φωτιά της διακυβέρνησης δεν δίνει πια ελπίδα στην κρίση, όπως δεν δίνουν και οι κουρασμένοι ηγέτες.