Φορο-«λογική» μεταρρύθμιση

Άρθρο της Άννας Διαμαντοπούλου στην Καθημερινή της Κυριακής:

Οι πρόσφατες διαπιστώσεις του ΔΝΤ και της τρόικας για τα προβλήματα του φορολογικού συστήματος δεν μπορεί να αποτελούν έκπληξη. Ολα αυτά λέγονται επί δεκαετίες, όμως κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις, συντηρούμε το άδικο και αναποτελεσματικό φορολογικό σύστημα που καταγγέλλουμε, αρκούμενοι σε αποσπασματικά περιπτωσιολογικά μέτρα, σε «Συντελεστο-ρυθμίσεις».

Με μερικές δεκάδες φορολογικά νομοσχέδια, εκατοντάδες αλλαγές του κώδικα φορολογικών στοιχείων την τελευταία δεκαετία και περίπου μισή χιλιάδα εγκυκλίους από το 2009 μέχρι σήμερα, διατηρούνται ανέπαφες οι βασικές παθογένειες. Αυτό συνεχίζεται, ακόμα και τώρα που είναι επιτακτική μια ριζική μεταρρύθμιση με ένα Εθνικό Φορολογικό Σύστημα (ΕΦΣ).

Ουσιαστικά αυτό σημαίνει: στη σημερινή κρίση και ύφεση να απαντήσουμε στο τι θέλουμε από το φορολογικό σύστημα, πώς συμμετέχουν και τι περιμένουν οι εξουθενωμένοι Ελληνες πολίτες, ποιο είναι το σύστημα υλοποίησης και ποιοι μπορούν να το κάνουν πράξη.

Επιγραμματικά:

1. Αλλαγή στόχου. Στην εποχή του ανταγωνισμού των κρατικών φορολογικών συστημάτων (ένα από τα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ε.Ε.) το ΕΦΣ πρέπει να υπηρετεί ένα εθνικό σχέδιο για τη χώρα. Δηλαδή να υποστηρίζει τις βασικές επιλογές για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για την αντιμετώπιση του δημογραφικού, για την ενεργειακή και περιβαλλοντική πολιτική. Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων πρέπει να συμπληρώνονται από την πολιτική δαπανών του προϋπολογισμού. Το φορολογικό σύστημα στις σημερινές συνθήκες παγκοσμιοποίησης πρέπει να δημιουργεί συγκριτικά πλεονεκτήματα και κίνητρα για την αύξηση του εθνικού και ατομικού πλούτου, ο οποίος με τη σειρά του θα δώσει τα αναγκαία έσοδα.

2. Εμπιστοσύνη. Η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα στο κράτος και στους πολίτες έχει υπαγορεύσει το σημερινό αδιέξοδο σύστημα. Χιλιάδες σελίδες κρατικών εγγράφων, πολύπλοκες, λεπτομερείς και περιπτωσιολογικές ρυθμίσεις επιχειρούν να προβλέψουν κάθε κοινωνική ιδιαιτερότητα και κάθε παράβαση. Αυτό με τη σειρά του έχει οδηγήσει σε ένα δαιδαλώδες διοικητικό σύστημα με πολλαπλά επίπεδα ελέγχου και συνεχή εμπλοκή της δικαιοσύνης σε ατελέσφορες διαδικασίες. Το αποτέλεσμα γνωστό, φοροδιαφυγή, γραφειοκρατία, διαφθορά.

Ας σκεφτούμε αλλιώς. Το κράτος εμπιστεύεται τον πολίτη και αποδέχεται ηλεκτρονικά την κατάθεση της δήλωσής του, έχοντας ο ίδιος την απόλυτη ευθύνη απόδειξης της αλήθειας των όσων δηλώνει. Αλλαγή του συστήματος δειγματοληπτικών ελέγχων με συνεχώς εναλλασσόμενους ελεγκτές και τιμωρία άμεση και «χωρίς έλεος» στους καταχραστές της εμπιστοσύνης του Δημοσίου. Από την αντίληψη του «δεν σε εμπιστεύομαι και δεν με αναγνωρίζεις», στη λογική του «σε εμπιστεύομαι και έχεις την ευθύνη».

3. Απλό, σαφές και κατανοητό. Το φορολογικό νομοσχέδιο πρέπει να είναι λιτό με φορολόγηση των εισοδημάτων με ενιαία, προοδευτική κλίμακα, προσδιορισμό του αφορολόγητου με βάση τον κατώτατο βασικό μισθό και κατάργηση των αυτοτελών φορολογιών. Η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και οι φορολογικοί ανταγωνισμοί περιορίζουν τον αναδιανεμητικό ρόλο της φορολογίας. Οι ανισότητες, που σαφώς υπάρχουν, είναι πιο εφικτό, πλέον, να αντιμετωπιστούν μέσα από πολιτικές χρηματοδοτούμενες από τον προϋπολογισμό. Η σημερινή πολυπλοκότητα, (π.χ. 33 συντελεστές στην ακίνητη περιουσία) οδήγησαν και σε τεράστιες αδικίες και σε τεράστια φοροδιαφυγή. Από το πολύπλοκο και μη εφαρμόσιμο στο απλό και εφαρμόσιμο.

4. Η διοικητική οργάνωση του συστήματος: αξιοκρατία, αξιοποίηση της τεχνολογίας και αξιολόγηση βάσει στόχων. Επί δεκαετίες αποτύχαμε και στα τρία. Αλλαγή του μηχανογραφικού συστήματος και επιλογή στελεχών με διεθνείς προκηρύξεις από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, είναι δύο επιλογές που απαιτούν μετωπική σύγκρουση με συμφέροντα και συντεχνίες. Ισως σε αυτό το σημείο είναι η πιο τυπική περίπτωση αναμέτρησης με το «βαθύ» σύστημα της μεταπολίτευσης.

5. Εθνική συνεννόηση. Το ΕΦΣ για να έχει διάρκεια προϋποθέτει δέσμευση των κομμάτων που έχουν αίσθημα εθνικής ευθύνης σε βασικές αρχές που δεν θα αλλάξουν για 10 τουλάχιστον χρόνια. Μέσα σε αυτές θα πρέπει να είναι η απόλυτη δέσμευση για τη μη ύπαρξη «φορολογικής αμνηστίας»! Τα τελευταία 30 χρόνια ο μέσος όρος ρυθμίσεων ήταν μία κάθε δυόμισι χρόνια.

Εφικτό; Από τα πλέον δύσκολα θέματα για τη χώρα, όπου δεν υπάρχει η κουλτούρα της συνεννόησης και της συναίνεσης σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Αρκεί κανείς να συνειδητοποιήσει πόσο μεγάλο λάθος για το μέλλον των κυβερνήσεων συνασπισμού στη χώρα είναι η έλλειψη Συμφωνίας Διακυβέρνησης ανάμεσα στα δύο κυβερνώντα κόμματα για τα μεγάλα θέματα, ένα από τα οποία είναι το φορολογικό.

Και η τρόικα, θα αναρωτηθεί κάποιος; Απάντηση: Ουδέποτε μέχρι σήμερα παρουσιάσαμε ένα δικό μας εθνικό σχέδιο με άλλη προσέγγιση και πολλαπλασιαστές που θα οδηγούν στους αναγκαίους στόχους μέσα από καρότο, δηλαδή δημιουργικότητα και ελπίδα και όχι το υποχρεωτικό μαστίγιο με τα γνωστά αποτελέσματα. Η διαπραγμάτευση με τους δανειστές καταλήγει να γίνεται επί συντελεστών γιατί η ελληνική κυβέρνηση δεν αναλαμβάνει την πρωτοβουλία της πραγματικής και όχι «δήθεν» μεταρρύθμισης.

Τώρα που το κλίμα αλλάζει πάλι, ας ελπίσουμε ότι κατανοούμε, πως κανείς Ευρωπαίος, Ρώσος ή Κινέζος δεν έχει έτοιμη λύση να μας προσφέρει. Η λύση έχει ένα υποκείμενο, το ελληνικό πολιτικό σύστημα που πρέπει επιτέλους, μετά από όσα του συνέβησαν να αλλάξει. Κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού πρέπει να ξεκινήσουν αυτή την εθνική συνεννόηση.

Και επειδή η ιστορία ανθρώπων και κομμάτων δεν δίνει πολλές ελπίδες, γίνεται ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη ενός πολιτικού χώρου με συγκροτημένες και ρηξικέλευθες θέσεις.

Το άρθρο δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα της εφημερίδας: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_2_14/07/2013_526686