ΑΝΝΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΝΑΘέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους φίλους για τα πολύ καλά τους λόγια και να πω, επειδή για καθένα που γράφει, ένα βιβλίο είναι κάτι σαν παιδί του, είναι πάντοτε μια στιγμή και ανθρώπινα συγκινητική να ακούς τις διαφορετικές προσεγγίσεις, που πολλές φορές δεν τις έχεις σκεφτεί από τον τρόπο που κάποιος προσεγγίζει. Δεν θα σας πω για το περιεχόμενο του βιβλίου, θέλω να σας πω δύο τρεις αναμνήσεις, μνήμες που με οδήγησαν στη συγγραφή αυτού του βιβλίου και δύο – τρεις σκέψεις που έχουν να κάνουν με το σήμερα και την επικαιρότητα. Είχα την μεγάλη τύχη στην πολιτική μου διαδρομή να μπω πολύ μικρή και να μου δοθεί η ευκαιρία πολλών διαφορετικών εμπειριών. Στην πολιτική πάντοτε πρέπει να διαβάζεις πολύ, να διερευνάς πολύ, ποτέ ένας πολιτικός δεν μπορεί να σταθεί χωρίς να διαβάζει συνέχεια αλλά δεν υπάρχει τίποτε πολύτιμο όσο είναι η εμπειρία.
Έχοντας ξεκινήσει από νομάρχης Καστοριάς και βουλευτής Κοζάνης μέχρι Επίτροπος και Υφυπουργός υπάρχουν πολύ διαφορετικές εμπειρίες. Ήταν μια επένδυση της χώρας μου και μια επένδυση της παράταξής, που αισθανόμουν πραγματικά την ανάγκη να τη μεταφέρω στο χαρτί.
Το 2002 επισκέφθηκα τη Βόρεια Σουηδία, όταν λέω τη Βόρεια Σουηδία εννοώ την περιοχή κοντά στο Βόρειο Πόλο. Εκεί υπάρχουν κατοικημένες και ανθούσες περιοχές, οι οποίες έχουν έξι μήνες νύχτα και έξι μήνες μέρα. Είναι περιοχές που το χειμώνα τα ποτάμια παγώνουν και έχουν πάγο 1,5 μέτρο. Επισκέφθηκα δύο περιοχές, το Τρέντι Μπιγκίντεν» εξαιρετικά δύσκολη λέξη και την «Ουρέα». Ως Επίτροπος Απασχόλησης επισκέφτηκα εκείνες τις περιοχές γιατί, πραγματικά, είχαν επιτελέσει ένα θαύμα. Αυτές οι δύο πόλεις ζούσαν επί δεκαετίες από τα χαλυβουργεία. Τα χαλυβουργεία σταμάτησαν, όχι γιατί σταμάτησε ο χάλυβας να είναι πια ανταγωνιστικός, αλλά γιατί το να τον εισαγάγουν από άλλες περιοχές ήταν πιο φτηνό από το να τον βγάζουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως, υπάρχει μια καταστροφή στις περιοχές που ζουν από μια πηγή και οι κάτοικοι μετακινούνται στις μεγάλες πόλεις. Στις δύο αυτές πόλεις υπήρξαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις. Η πρώτη έκανε ένα σχέδιο 8ετίας. Το σχέδιο αυτό βασίστηκε στο συγκριτικό μειονέκτημα της περιοχής το πάρα πολύ μεγάλο κρύο. Έφτανε τους μείον 40, τους μείον 45 βαθμούς σε μια κατοικημένη περιοχή. Αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το μειονέκτημα προσκαλώντας όλες τις βιομηχανίες κατασκευής αυτοκινήτων και μηχανών από όλο τον κόσμο ώστε να κάνουν τα crash test σε συνθήκες μεγάλου ψύχους ώστε να δοκιμάζουν τα μηχανήματά τους. Έγινε ένα σχέδιο ανάμεσα στην αυτοδιοίκηση και στην κυβέρνηση. Κάλεσαν και εγκατέστησαν παραρτήματα τριών μεγάλων ερευνητικών κέντρων, ενός σουηδικού, ενός γερμανικού και ενός αμερικάνικου. Με βάση αυτά τα τρία ερευνητικά κέντρα κατάρτισαν ένα πολύ μεγάλο μέρος και των εργατών και των επιστημόνων της περιοχής. Μέσα σε οχτώ χρόνια το 90% της παγκόσμιας βιομηχανίας αυτοκινήτων από την Κίνα σήμερα μέχρι την Αμερική έχει εργαστήρια και δοκιμάζει τις μηχανές της στη συγκεκριμένη περιοχή. Έχουν αύξηση του πληθυσμού και απασχόληση, η οποία φτάνει το 75%. Η δεύτερη πόλη, η «Ουρέα», η οποία ήταν και αυτή στην ίδια λογική έκαναν μια τελείως διαφορετική προσέγγιση. Έκαναν ένα 10ετές σχέδιο με την κυβέρνηση και αποφάσισαν να καταστήσουν τη συγκεκριμένη πόλη των 20.000 κατοίκων κέντρο της κοινωνίας της γνώσης σε οτιδήποτε έκαναν. Είχαν μια σχολή νηπιαγωγών, μετέτρεψαν αυτή τη σχολή στην πλέον σύγχρονη σχολή νηπιαγωγών της Σουηδίας, που οι νηπιαγωγοί που έβγαιναν από εκεί είχαν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα γιατί χρησιμοποιούσαν με διαφορετικό τρόπο τα οπτικοακουστικά μέσα. Το έκαναν σε όλα τα επαγγέλματα. Ξαφνικά αυτή η πόλη, που ήταν μια πόλη του χάλυβα μέσα σε μια 10ετία έγινε το κέντρο υψηλής τεχνολογίας της Σουηδίας, όπου πλέον επιστήμονες από όλη την Ευρώπη πήγαιναν σε συγκεκριμένα ερευνητικά κέντρα. Και οι δύο πόλεις από αυστηρά βιομηχανικές και σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες έδωσαν μια ανάσα σε ολόκληρη την περιοχή. Το τρίτο παράδειγμα και τελειώνω με αυτό είναι ένα χωριό στο Βέλγιο. Στα νότια του Βελγίου στο «Σαρλεουά» η περιοχή ζούσε πάλι επί 10ετίες από τον άνθρακα. Ο άνθρακας τελείωσε, τα ορυχεία έκλεισαν, στην περιοχή έπεσε μαρασμός. Άρχισαν να υπάρχουν κινήσεις πάλι από τις μεγάλες πόλεις. Αυτό το συγκεκριμένο χωριό, το οποίο είναι γνωστό τώρα πλέον σε όλη την Ευρώπη ως χωριό του βιβλίου έκανε και εκεί ένα πρόγραμμα. Ξεκίνησαν δύο – τρεις φωτισμένοι άνθρωποι, η τοπική αυτοδιοίκηση με συνεργασία βεβαίως και της κυβέρνησης και μετέτρεψαν αυτό το χωριό των εργατών στη βιομηχανία του άνθρακα, σε ένα χωριό που σήμερα το κάθε σπίτι έχει δίπλα ένα χώρο, αρχιτεκτονικά μελετημένο, όπου συγκεντρώνουν δεύτερης χρήσης, δεύτερο χέρι βιβλία από όλο τον κόσμο, από μαγειρική και αστρονομία μέχρι μαθηματικά και κηπουρική. Τριακόσιοι πενήντα χιλιάδες επισκέπτες το χρόνο και ότι σημαίνει και αυτό, τουριστική ανάπτυξη, βραδιές βιβλίου, φίλοι του βιβλίου απ΄ όλο τον κόσμο, τυπογραφεία, μουσεία κ.ο.κ. Όταν επισκέφθηκα αυτές τις περιοχές μέσα μου διαμορφώθηκε μια μόνο λέξη. «Μπορούμε». Είχα συνηθίσει σε όλη την Ελλάδα όπου πηγαίνω να ακούω για τις ειδικές συνθήκες. Στα νησιά μας έχουμε ειδικές συνθήκες, στη δική μου την περιοχή – στην Κοζάνη – έχουμε ειδικές συνθήκες, στην Πάτρα έχουμε ειδικές συνθήκες και όλοι αρκούμαστε στις ειδικές, στις κακές συνθήκες που έχουμε και πόσο διαφορετικοί είμαστε από τους άλλους και λέμε ότι δεν μπορούμε! Όταν μπορούν πάνω στους πάγους, μπορούμε και εμείς! Και αυτό το μπορούμε το έχουμε αποδείξει στη διάρκεια της πορείας μας. Μόνο που έχει σημασία πια να το εξειδικεύσουμε και να δούμε που είναι αυτό το μπορούμε. Δεν έχουμε φυσικούς πόρους, δεν έχουμε μεγάλο μέγεθος και είμαστε σε μια γειτονιά, που όλες οι χώρες γύρω μας έχουν πιο χαμηλό μεροκάματο από εμάς, πολύ πιο χαμηλό, έως και ένα δέκατο. Που σημαίνει, αυτόματα όπως λέει η οικονομική ιστορία μετακύληση της βιομηχανίας. Άρα που θα πάει το μπορούμε, πώς θα αναπτύξουμε θέσεις. Προηγουμένως ο κ. νομάρχης είπε 10.000 άνεργοι, θέλουν θέση δουλειάς. Δεν γίνεται με νομοθεσία η δουλειά ούτε υπάρχει κανένας που μπορεί να πει αύριο θα αλλάξω τα πράγματα και θα δημιουργήσω 10.000 θέσεις εργασίας. Οι 10.000 θέσεις εργασίας εδώ, οι 300.000 που χρειάζονται στην Ελλάδα χρειάζονται ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης. Μπορούμε να το κάνουμε; Έχουμε όλα τα προσόντα η φύση, η ιστορία, η γεωγραφία, μας έχει προικίσει με πάρα πολλά. Αυτό που δεν έχουμε κάνει, είναι αυτό το σχέδιο που θα μεταφέρει την Ελλάδα από μια χώρα χωρίς μοντέλο ανάπτυξης σήμερα, σήμερα τα κάνουμε λίγο απ’ όλα σε μια χώρα που θα έχει έναν εθνικό στόχο. Έρχομαι στον εθνικό στόχο. Είμαι πολύ πεπεισμένη ότι ή θα μπούμε μέσα στην πρωτοπορία των χωρών που είναι στην κοινωνία της γνώσης και αυτό σημαίνει και τεχνολογία και υψηλό κατά μέσο όρο και κατά πολίτη επίπεδο ευκαιριών ή θα βολοδέρνουμε στις τελευταίες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με κίνδυνο κάποια στιγμή και μέσα σε ένα παγκόσμιο σύστημα κρίσης, να βγούμε από τον χάρτη των αναπτυγμένων χωρών. Δεν είναι αρκετή ούτε η υπάρχουσα βιομηχανία ούτε τα υπάρχοντα κοινοτικά πλαίσια ούτε ο αγροτικός τομέας να συντηρήσει το μοντέλο των 11 εκατομμυρίων Ελλήνων. Αυτή όμως η κίνηση του εθνικού στόχου μπορεί να βάλει, μπορεί να αλλάξει τελείως το πεδίο και των επενδύσεων και του προσανατολισμού.
Όταν είχα πάει στην Πιερία πριν από καιρό και χαίρομαι που τώρα είναι σε εξέλιξη, είχαμε πει ότι είναι απίστευτο να βγάλει λεφτά η Disneyland από το Μίκυ Μάους και να μην μπορεί η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί από τους Κενταύρους του Πηλίου μέχρι τους Θεούς του Ολύμπου, από τους άθλους του Ηρακλή μέχρι τα περίφημα κρασιά της. Αυτά όμως δεν γίνονται με παραδοσιακές προσεγγίσεις, θέλουν υψηλή τεχνολογία, θέλουν σχεδιασμό, θέλουν ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο να είναι εκπαιδευμένο. Γι΄ αυτό και στους «Έξυπνους τόπους» έκανα την επιλογή να πάρουμε τα εφτά παραδείγματα που είναι και ελληνικά και ευρωπαϊκά και μεγάλων πόλεων και μεσαίων πόλεων και μικρών χωριών και επιχειρήσεων για να δούμε πώς όλα αυτά μετατρέπονται με βάση πολιτικές και τι προϋποθέσεις έχουν σε κεντρικό επίπεδο. Σήμερα, τελειώνω με τα δύο μέρη του βιβλίου το παγκόσμιο και το ευρωπαϊκό. Είδαμε τη συζήτηση που γίνεται για το θέμα της εξαγοράς του ΟΤΕ. Εάν το δούμε λίγο πιο βαθιά, βλέπουμε αυτό που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο και που είναι ένα βασικό στοιχείο που αλλάζει τη δομή του καπιταλισμού σήμερα. Τι ήταν η MIG; Ήταν ένα hedge fund δηλαδή ένα επενδυτικό κεφάλαιο αραβικό, το οποίο μπαίνει μέσα στην αγορά μιας χώρας στην Ελλάδα και αγοράζει ένα μεγάλο κομμάτι, συγκεντρώνει ένα μεγάλο κομμάτι μιας στρατηγικής σημασίας τομέα. Αυτό δεν γίνεται μόνο στην Ελλάδα. Έχουμε κινέζικα κρατικά κεφάλαια να μπαίνουν και να αγοράζουν τμήμα του αεροδρομίου του Βερολίνου. Να μπαίνουν στα νερά της Γαλλίας για να μιλήσω για την Ευρώπη, γιατί στην Αφρική πια έχουμε κρατικά επενδυτικά κεφάλαια της Κίνας, της Σιγκαπούρης, αραβικά κεφάλαια να αγοράζουν στρατηγικού ενδιαφέροντος επιχειρήσεις. Αυτό είναι μια πάρα πολύ επικίνδυνη εξέλιξη. Πριν από χρόνια λέγαμε να πάμε σε ιδιωτικοποιήσεις, δεν χρειάζεται να είναι όλα κρατικά ή όταν πηγαίναμε σε εθνικοποιήσεις σήμαινε ότι το κράτος αγόραζε επιχειρήσεις. Πώς ονομάζουμε αυτό το φαινόμενο που συναντάτε σήμερα που έχουμε κρατικά κεφάλαια χωρών, οι οποίες μάλιστα δεν είναι δημοκρατικές να παρεμβαίνουν μέσα σε κυρίαρχα κράτη μέσω των οικονομικών αγορών οι οποίες δεν μπορούν να ελιχθούν και να αγοράζουν στρατηγικού ενδιαφέροντος τομείς. Αλλάζει πραγματικά ο τρόπος που λειτουργούσε το παγκόσμιο σύστημα και η παγκόσμια οικονομία. Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου μου, λέω δύο πράγματα για το παγκόσμιο σύστημα. Όσο δεν υπάρχουν κανόνες στην κίνηση των οικονομικών κεφαλαίων και όσο δεν υπάρχουν κανόνες και στοιχειώδη στάνταρτ σε παγκόσμιο επίπεδο στην αγορά εργασίας πολύ λίγα πράγματα μπορεί να πετύχει η κάθε χώρα μόνη της. Η εμπειρία την οποία καταγράφω μέσα είναι ως Πρόεδρος των χωρών της Σοσιαλιστικής Διεθνούς πριν από δύο χρόνια για να συμφωνήσουν για τα στοιχειώδη. Δηλαδή το δικαίωμα του συνδικαλίζεσθε, το 8ωρο, το να μη δουλεύουν παιδιά κάτω των 15 χρόνων, το να μην υπάρχει διάκριση ανάμεσα στις γυναίκες και φυλετικές διακρίσεις στις χώρες, να συμφωνήσουμε τα σοσιαλιστικά κόμματα σε αυτό ώστε να το παλέψουμε σε παγκόσμιο επίπεδο να μην υπάρχει εμπόριο, να μην υπάρχει παγκόσμια κίνηση του εμπορίου και να μη λειτουργεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου μόνο στη λογική των εμπορικών κανόνων εάν δεν υπάρχουν κανόνες στο χώρο της εργασίας και κανόνες στην κίνηση του κεφαλαίου. Πρέπει να σας πω ότι δεν μπορέσαμε να συμφωνήσουμε, τα σοσιαλιστικά κόμματα μεταξύ μας, με πολύ μεγάλες αντιρρήσεις από το βραζιλιάνικο κόμμα, από τα κόμματα της Αφρικής που βλέπουν την ανάπτυξη όπως την έβλεπε η Ευρώπη 200 χρόνια πριν. Το παγκόσμιο σύστημα είναι πάρα πολύ σύνθετο αλλά αυτή η τελευταία επίθεση των οικονομικών κεφαλαίων νομίζω χτυπάει όσο ποτέ το καμπανάκι ότι τα πράγματα γίνονται εξαιρετικά επικίνδυνα. Επομένως δεν μπορείς να είσαι στην πολιτική και δεν μπορείς να συζητάς χωρίς να βλέπεις το διεθνές και να κατανοήσεις ότι χρειάζεται μια μάχη, ένας αγώνας. Ότι η Σοσιαλιστική Διεθνής δεν είναι μια ιστορία απλή, ότι το ευρωπαϊκό σοσιαλιστικό κόμμα έχει μια μεγάλη ευθύνη το τι θα κάνει σε παγκόσμιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και όλα αυτά έχουν επιπτώσεις το τι γίνεται στην Πάτρα, το τι γίνεται στο Αίγιο, το πόσο λειτουργεί ο αγρότης εδώ και τι ανταγωνιστικό πλαίσιο δημιουργεί.
Το δεύτερο σημείο είναι το ευρωπαϊκό επίπεδο με το παγκόσμιο, το ευρωπαϊκό, το εθνικό. Πολλές φορές συζητάμε για το τι κάνουμε εδώ, πώς να είμαστε μόνοι μας στον κόσμο και πρέπει να πούμε ότι ειδικά με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχουμε επιστρέψει όλοι σε μια εθνοκεντρική συζήτηση. Η Ευρώπη είναι κάτι κακό απριόρι και μακριά από εμάς.
Θέλω να σας πω δύο απλά παραδείγματα. Τι σημαντικό είναι να υπάρξει κοινή γραμμή και να πετύχουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο κανόνες σε επίπεδο οικονομίας. Σήμερα έχουμε τη Νομισματική Ένωση και έχουμε κοινούς κανόνες για το νόμισμα. Δεν έχουμε όμως κοινούς οικονομικούς κανόνες και ίσως και πολλοί που είναι στο σοσιαλιστικό χώρο να πιστεύουν ότι είναι μια εθνική ιστορία το φορολογικό σύστημα.
Σήμερα υπάρχουν ήδη έξι χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση που βάζουν 0% φορολογία στις επενδύσεις. Σκεφτείτε τι σημαίνει ο ανταγωνισμός των φορολογικών συστημάτων. Σκεφτείτε τι σημαίνει όλες οι χώρες να ανταγωνίζονται προς τα κάτω μη βάζοντας φορολογία στις επιχειρήσεις για να προσελκύσουν επενδύσεις, σε βάρος κατ΄ εξοχήν του κοινωνικού κράτους. Έναν καταστροφικό ανταγωνισμό των χωρών προς τα κάτω.
Επομένως ένας αγώνας σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα θέτει κοινούς κανόνες είναι αμέσως ένας στόχος που πρέπει να έχει ένα κόμμα σοσιαλιστικό. Και έρχομαι τώρα στο εθνικό επίπεδο. Εδώ θα πω επιγραμματικά τρία πράγματα.
Το πρώτο είναι, ότι στη χώρα μας ποτέ δεν βρήκαμε την ισορροπία ανάμεσα στο δημόσιο, τον ιδιωτικό τομέα και την κοινωνία των πολιτών. Έχουμε ένα κράτος πάρα πολύ μεγάλο και δυστυχώς ανίσχυρο. Έχουμε έναν ιδιωτικό τομέα μικρό και δυστυχώς χωρίς κανόνες και μία κοινωνία με δυναμικά στοιχεία.
Να μιλήσουμε για ένα νέο μοντέλο που συνδυάζει αυτά τα τρία και είναι το μοντέλο της εποχής; Αυτό που προσπαθώ να πείσω είναι ότι μπορούμε με πολύ συγκεκριμένα βήματα να σταματήσουμε αυτή τη λογική ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει στη χώρα. Όλα μπορούν να αλλάξουν αν έχουμε μέσα μας μια μεγάλη πίστη και ένα όραμα, που θέλει όμως πολλούς. Και νομίζω ότι αυτή η κρίσιμη μάζα για την αλλαγή και τον εθνικό στόχο είναι το πιο σημαντικό στοιχείο.
Ευχαριστώ.