“Η θέση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό όραμα”

Με τη συζήτηση για την επικύρωση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης της Λισσαβώνας για την Ευρωπαϊκή Ένωση που άρχισε στη Βουλή, επανέρχεται, έστω πρόσκαιρα, η ευρωπαϊκή διαδικασία στην επικαιρότητα. Επανέρχεται ωστόσο τραυματισμένη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών είναι ένα μοναδικό επίτευγμα στην πολιτική ιστορία της ανθρωπότητας. Αν δει κανείς την επιρροή του ευρωπαϊκού εγχειρήματος στον πλανήτη είναι εντυπωσιακή! Το «Αμερικανικό Όνειρο» του προηγούμενου αιώνα, συνώνυμο της ατομικής επιτυχίας, τελείωσε. Αναδεικνύεται το Ευρωπαϊκό Όραμα, συνώνυμο με τη «συλλογική επιτυχία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κοινωνικό κράτος». Αυτό το ευρωπαϊκό όνειρο έχει τη βάση του σε μεγάλους ηγέτες και υψηλούς στόχους και ιδέες. Η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισσαβώνας είναι κατώτερη των περιστάσεων και των απαιτήσεων των καιρών! Το όραμα της πολιτικής ενοποίησης, της ισχυρής Ευρώπης των πολιτών και των κρατών, περιορίστηκε σε θεσμικά σημεία συμφωνίας (σημαντικά) και σε ένα ακατανόητο και περίπλοκο κείμενο γεμάτο αστερίσκους, υποσημειώσεις και εξαιρέσεις. Ένα κείμενο διαπνεόμενο από φιλοσοφία διακυβερνητικότητας και εξασθένηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γι’ αυτό και αναδείχθηκε σε εθνική νίκη κάθε ευρωπαϊκή υποχώρηση.

Στα θετικά της νέας Συνθήκης έχουμε τη συμφωνία που επιχειρεί ένα τέλος στη θεσμική κρίση της Ε.Ε., τη διάσωση σημαντικών θεσμικών καινοτομιών (ενιαία νομική προσωπικότητα της Ένωσης, σταθερός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, θέσπιση μορφής Ύπατου Εκπροσώπου Εξωτερικών, η καθιέρωση της διπλής πλειοψηφίας, αναβαθμισμένος ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο ενεργός ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων, αναγνώριση της νομικής δεσμευτικότητας για τον Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων χωρίς όμως να αποτελεί τμήμα της!)

Το προβληματικό στοιχείο είναι η πιστοποίηση της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων! Ο υπερβολικός αριθμός εξαιρέσεων και opt-οut, η επιβολή της βρετανικής αντίληψης και η αναστολή της διπλής πλειοψηφίας μέχρι το 2017, θέτουν επί τάπητος για ακόμη μια φορά το ερώτημα: Πρέπει αυτοί που θέλουν και μπορούν να προχωρήσουν, αφήνοντας έξω αυτούς που δεν θέλουν και υποστηρίζοντας οικονομικά και θεσμικά αυτούς που δεν μπορούν;

Πιστεύω πως ένας νέος ισχυρός πυρήνας κρατών-μελών (στον οποίο η Ελλάδα πρέπει όχι μόνο να συμμετέχει αλλά να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο) πρέπει να αποτελέσει τη νέα ατμομηχανή του Ευρωπαϊκού Εγχειρήματος. Μια νέα ομάδα κρατών που με όραμα την Ευρώπη των πολιτών και των κρατών παίζει κεντρικό ρόλο για την ειρήνη, τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη στον κόσμο και προσφέρει σε όλους τους πολίτες την ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή. Αυτό βεβαίως προϋποθέτει πολιτικές διεργασίες και συμμαχίες.

Το ευρωπαϊκό εγχείρημα δεν υπήρξε ποτέ αποτέλεσμα λαϊκών αιτημάτων, αγώνων ή εξεγέρσεων. Πολιτικοί ηγέτες μεγάλου βεληνεκούς με την υποστήριξη σπουδαίων διανοούμενων ακόμη και γραφειοκρατών έχτισαν βήμα βήμα και με μεγάλη δυσκολία την Ενωμένη Ευρώπη, πάνω στα ερείπια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Η γενεσιουργός αιτία της Ε.Ε. ήταν «ποτέ πια πόλεμος, ας ενωθούμε, για να εξασφαλίσουμε την ειρήνη» και μεγάλες ηγετικές μορφές από όλες τις χώρες επί πενήντα χρόνια έδωσαν μάχες στο εσωτερικό των χωρών τους, για να οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η σημερινή συγκολλητική ουσία της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι η υπέρβαση του πολέμου, είναι η αντιμετώπιση της παγκοσμιοποίησης, θέμα εξαιρετικά σημαντικό και πολύπλοκο, για να αντιμετωπίζεται απλά μέσω της μεγάλης ενιαίας αγοράς και της χαλαρής συνεργασίας στην εξωτερική πολιτική. Η πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση αλλά και έκρηξη τιμών στα τρόφιμα δείχνει τη σημασία μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης με ρυθμιστικό ρόλο στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Μια ισχυρή Ευρώπη είναι η απάντηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως αγορά δεν μας αφορά, δεν έχει μέλλον, θα διαλυθεί εκ των έσω!

Η αποτελεσματική συγκρότηση ομάδας κρατών-μελών προϋποθέτει πολλούς και σημαντικούς ευρωπαϊστές πολιτικούς -είδος σε εξαφάνιση- σε μια εποχή που η Ευρώπη ελάχιστα απασχολεί τον δημόσιο λόγο. Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα γενιά ευρωπαϊστών πολιτικών από όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Αυτοί οφείλουν να επαναφέρουν με ρεαλισμό και να κάνουν κατανοητή την ανάγκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια εποχή που οι μικρές αλλά και οι μεγάλες χώρες και οι μεμονωμένες προσπάθειες έχουν να αντιπαλέψουν τις τεράστιες σε μέγεθος και δυναμισμό νέες χώρες που αναδύονται παγκοσμίως.

Στη χώρα μας, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η θέση της Ελλάδας στη νέα διαμορφούμενη κατάσταση δυστυχώς δεν αποτελεί ζήτημα αιχμής. Απουσιάζουν από την πολιτική συζήτηση θέσεις, απόψεις και οράματα για μια Ελλάδα με νέο ρόλο στην Ε.Ε. Αισθάνομαι ότι γυρίζουμε και πάλι ως πολιτικό σύστημα την πλάτη στον έξω κόσμο και κοιτάμε με τεράστια γυαλιά μόνο τον ομφαλό μας!

Εύκολος αντιευρωπαϊσμός, μηδενιστική απόρριψη -και συνειδητή απόκρυψη του γεγονότος ότι σε παγκόσμιο επίπεδο η Ευρώπη της σοσιαλδημοκρατίας που κυριαρχούσε (1980-90) έχει καθιερωθεί το πιο πρωτοποριακό πολιτικό πλαίσιο στον κόσμο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την Εργασία, το Περιβάλλον και τη Δημόσιο Υγεία.

Η Ευρώπη πρέπει να αρχίσει πάλι να «υπάρχει»! Όταν οι παγκόσμιες εξελίξεις αναδείξουν με δραματικό τρόπο τη σημασία της πρέπει να υπάρχουν ανθρώπινες δυνάμεις και ιδέες για μια Ελλάδα πρωταγωνίστρια στην οικοδόμηση μιας Ευρώπης που ονειρευόμαστε.