“Λύσεις φέρνουν το όραμα και οι πρωτοβουλίες”

-Ως ΠΑΣΟΚ τονίσατε επανειλημμένα ότι η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ισχυρό χαρτί για την επίτευξη λύσης στο Κυπριακό. Ποιες οι εκτιμήσεις σας σήμερα; Μπορεί η Ευρώπη να διαδραματίσει ρόλο στις νέες προσπάθειες για την εξεύρεση συμφωνημένης λύσης;

Η ένταξη της Κύπρου στην Ένωση είναι η σημαντικότερη πολιτική κίνηση στο Κυπριακό που έκανε η Ελλάδα και η Κύπρος μετά την εισβολή. Επετεύχθη απολύτως ο στόχος της διεθνοποίησης του Κυπριακού σε όλα τα επίπεδα. Η επίλυση του Κυπριακού απασχολεί πλέον συνολικά την Ε.Ε. που έχει ανάγκη να λύσει ένα πρόβλημα μέσα στους κόλπους της. Αυτό βέβαια συνεπάγεται άσκηση πιέσεων προς κάθε κατεύθυνση – και την δική μας. Αυτό το είδαμε το 2004, το βλέπουμε και μέχρι σήμερα και θα συνεχίσουμε μέχρι να επιτευχθεί λύση. Ο ρόλος βέβαια της Ε.Ε., είναι τυπικά διαφορετικός από εκείνο των Ηνωμένων Εθνών. Διαθέτει, εντούτοις, ένα τεράστιο οπλοστάσιο κανόνων δικαίου και πολιτικών το οποίο αποτελεί ένα ισχυρό καταλύτη για την επίλυση του προβλήματος.

-Διασύνδεση του Κυπριακού με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει ως πίεση στην Άγκυρα;

Αυτό ήδη συμβαίνει σε κάποιο βαθμό. Για παράδειγμα, η υπόθεση της πρόσβασης των Κυπριακών πλοίων στα Τουρκικά λιμάνια. Η ενταξιακή διαδικασία, το έβαλε πολύ ψηλά στην ατζέντα και της Ευρώπης και της Τουρκίας. Έτσι, αποφασίστηκε το πάγωμα των οκτώ κεφαλαίων των διαπραγματεύσεων και το μη κλείσιμο οποιουδήποτε κεφαλαίου. Σε τρία χρόνια θα επανεξεταστεί η κατάσταση, επομένως το 2009 είναι χρόνος συνολικής επαναξιολόγησης της Τουρκίας. Το Κυπριακό και η επίλυσή του μπορεί ξανά να προταχθεί και να είναι στοιχείο πάνω στο οποίο θα κριθεί η συμπεριφορά της.

Πέραν, όμως, από παρόμοιες πιέσεις, οι πάντες γνωρίζουν και καταλαβαίνουν – τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Τουρκία – ότι δεν υπάρχει ελληνικό ή κυπριακό κοινοβούλιο που μπορεί να εγκρίνει την ένταξη της Τουρκίας χωρίς συμφωνημένη λύση του Κυπριακού.

-Η πολιτική αστάθεια στην Τουρκία, η διαδικασία σε βάρος του κόμματος Ερντογάν πόσο μπορούν να επιτρέψουν πρόοδο είτε στο Κυπριακό είτε στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Η πολιτική αστάθεια είναι δυσμενής εξέλιξη αλλά και αναμενόμενη. Απεικονίζει την πραγματική κατάσταση στο πολιτικό σύστημα της Τουρκίας. Δεν προκύπτει, για παράδειγμα, από την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, όπως θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε δημοκρατική χώρα. Πρόκειται για αστάθεια καθεστωτικού χαρακτήρα όπως ήταν και η κρίση με την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Υπάρχει κρίση ταυτότητας του πολιτικού συστήματος η οποία, πράγματι επηρεάζει τη στάση τους και στο Κυπριακό και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και τη σχέση τους με την ΕΕ. Είναι και το βασικό πρόβλημα της Τουρκίας που δεν λύνεται από τη μία μέρα στην άλλη. Θα υπάρξουν και άλλες τέτοιες κρίσεις και το αποτέλεσμά τους δεν μπορούμε να το προδικάσουμε.

-Συνήθως όταν η Τουρκία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα εξάγει κρίσεις. Η στάση της έχει σκληρύνει στο Κυπριακό, συνεχίζει τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, στηρίζει τα Σκόπια. Μπορεί η Λευκωσία ή η Αθήνα να εμπιστευθούν ένα τέτοιο γείτονα που λειτουργεί επεκτατικά;

Δεν μπορούμε να αλλάξουμε γείτονα, ούτε να απομονωθούμε από αυτόν. Όμως το πολιτικό του σύστημα, με το οποίο διαπραγματευόμαστε μπορεί να αλλάξει, και η Ε.Ε. πιέζει σε αυτή την κατεύθυνση. Η επίλυση του Κυπριακού περνά και από τη σκληρή διαπραγμάτευση και πιθανόν και σύγκρουση στο εσωτερικό της Τουρκίας μεταξύ των δυνάμεων που θεωρούν ότι το συμφέρον της Τουρκίας βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή προοπτική της και εκείνων που είναι προσκολλημένοι στο παρελθόν και στα ιδιαίτερα συμφέροντά τους.

-Μια μακρά διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ τι μπορεί να αφήσει για την Αθήνα και τη Λευκωσία;

Η διαδικασία ένταξης θα είναι μακρά. Ήδη, διαπιστώνουμε, τις πολιτικές επιπτώσεις αυτής της διαδικασίας. Η Ελλάδα και η Κύπρος διαθέτουν πολλά διαπραγματευτικά εργαλεία και θα έχουν αρκετές ευκαιρίες να τα αξιοποιήσουν. Βεβαίως, μακρά διαδικασία σημαίνει ότι θα υπάρχουν και πολλές διακυμάνσεις στις Ευρω-Τουρκικές σχέσεις.

Δεν θα πρέπει να περιμένουμε την τελική φάση ένταξης , που είναι άγνωστο πότε και αν θα έρθει. Απαιτείται δική μας δράση και πρωτοβουλία,

αξιοποιώντας κάθε λεπτό – η ιστορία απέδειξε πως χαμένος χρόνος μπορεί να είναι χαμένη ευκαιρία.

-Στον προβληματισμό που αναπτύσσεται για ειδική σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ αντί της ένταξης, πως τοποθετείστε;

Η προοπτική της ειδικής σχέσης έχει διατυπωθεί με αρκετή σαφήνεια στο διαπραγματευτικό πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας και αφορά πολιτικές και θεσμούς. Αυτό το έχει αποδεχθεί και η Τουρκία γιατί δεν μπορούσε να κάνει και διαφορετικά…

Η πραγματικότητα είναι – και την γνωρίζουν οι πάντες και οι ίδιοι οι Τούρκοι – ότι το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας έτσι όπως είναι σήμερα, δεν είναι σε θέση να συμμετάσχει στη πολυμερή κοινοτική διαπραγμάτευση. Όμως ό στόχος της πλήρους ένταξης αυτή ακριβώς η ενταξιακή διαδικασία – ασκεί τεράστια πίεση στο σύστημα για τον μετασχηματισμό του, κάτι που δεν εξασφαλίζει η διαπραγμάτευση της ειδικής σχέσης – δηλαδή της Ευρώπης α λα καρτ. Σε ότι αφορά στο Κυπριακό μία διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων θα αφαιρούσε σημαντικά διαπραγματευτικά εργαλεία. Θεωρώ πάντως, ότι είναι προς το συμφέρον όλων – Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας και Ε.Ε. η εμμονή στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις – όσο χρόνο και αν απαιτήσουν – γιατί συμβάλλουν στην προώθηση μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας στην περιοχή με θετική προσφορά σε όλους μας.

-Παλαιότερα είχατε κάνει λόγο για το όραμα ενός ελληνοτουρκικού άξονα ανάπτυξης στη NA Ευρώπη που θα επαναλάβει τον ρόλο ατμομηχανής για την Κεντρική Ευρώπη του γαλλογερμανικού άξονα. Πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο με άλυτο το Κυπριακό πρόβλημα; Οι πολίτες μπορούν να αποδεχθούν μια τέτοια πρωτοβουλία;

Με άλυτο το Κυπριακό πρόβλημα δεν μπορεί να γίνει τίποτα από όλα αυτά. Με λυμένο, όμως, καθώς και με διευθέτηση των προβλημάτων της υφαλοκρηπίδας δημιουργούνται νέες προϋποθέσεις. Σε συνδυασμό μάλιστα με την μετεξέλιξη στο εσωτερικό της Τουρκίας, εκτιμώ ότι οι πολίτες θα στήριζαν πρωτοβουλίες που θα συνέβαλαν στην ανάπτυξη και πρόοδο της ευρύτερης περιοχής.

-Μετά τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο και την εκλογή του κ. Χριστόφια στην Προεδρία της Δημοκρατίας δημιουργήθηκε ευφορία για την επίτευξη προόδου στο Κυπριακό. Αυτή η ευφορία στα ξένα κέντρα λήψεως των αποφάσεων μπορεί να λειτουργήσει εποικοδομητικά στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης;

Η ιστορία, η πορεία, η συνέπεια και το πολιτικό στίγμα του Προέδρου Χριστόφια πράγματι προκάλεσε ένα κλίμα ευφορίας ακόμα και στα ξένα κέντρα λήψεως αποφάσεων παρόλο που είναι γνωστό ότι αυτά τα κέντρα δεν ανήκουν στην ίδια πολιτική οικογένεια με εκείνη του Προέδρου. Αυτό δείχνει την απήχηση που είχαν και έχουν οι πολιτικές του θέσεις και η προσωπικότητά του. Σημαντικότερο όμως είναι κατά πόσον υπάρχει κλίμα ευφορίας και εύλογες προσδοκίες για λύση, στους πολίτες της Κύπρου ελληνοκύπριους και τουρκοκύπριους.

-Στη Λευκωσία εκφράζονται ανησυχίες μήπως και αυτή η ευφορία λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης πάνω στον Κύπριο Πρόεδρο για υποχωρήσεις από τις κόκκινες γραμμές που έχει θέσει.

Ο Πρόεδρος Χριστόφιας από την πρώτη στιγμή της εκλογής του ήταν σαφέστατος. Έκανε μία «επίθεση ενότητας» στους τουρκοκύπριους συμπολίτες σας και έθεσε με σαφήνεια τον στόχο της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δύο κοινοτήτων. Πιέσεις θα υπάρξουν ούτως η άλλως, όμως δεν πιστεύω ότι ο Πρόεδρος έχει οποιοδήποτε άλλο στόχο από τα συμφέροντα του Κυπριακού λαού. αυτά τα οποία υπηρέτησε και ο Πρόεδρος ο Τάσσος Παπαδόπουλος, τον οποίον τιμούμε ανεξάρτητα από διαφορές σε απόψεις και χειρισμούς. Η ευφορία και η αισιοδοξία είναι όπλα στα χέρια κάθε ηγεσίας, όμως δεν αρκούν. Λύσεις φέρνουν το όραμα και οι σωστοί πολιτικοί χειρισμοί και ο πρόεδρος Χριστόφιας διαθέτει αισθητήριο και γνώση.