Σημεία ομιλίας στο Συνέδριο του Ινστιτούτου Bruegel

Ο Gramci είχε πει «ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο καινούργιος πασχίζει να γεννηθεί. Είναι η εποχή των τεράτων». Τέρατα γεννιούνται παντού και ο καθένας πρέπει να παλέψει με τα δικά του. Ως Υπουργός Παιδείας και Έρευνας, έχω τον μικρότερο προϋπολογισμό που είχε ποτέ η χώρα, δραματικό αριθμό αποχώρησης εκπαιδευτικών, ενόψει των αλλαγών στο συνταξιοδοτικό σύστημα, και τεράστια προβλήματα στις υποδομές. Σε αυτές τις περιπτώσεις το δίλλημα είναι «ή παραιτούμαι ή παλεύω με τα ελάχιστα για τα μέγιστα». Όταν δεν υπάρχουν χρήματα πρέπει να υπάρχουν ιδέες, βαθιές τομές, δομικές μεταρρυθμίσεις.

Οι εξελίξεις τρέχουν  χωρίς να υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος και με κλονισμένη την εμπιστοσύνη των πολιτών στο πολιτικό σύστημα αλλά και στην Ευρώπη. Όμως, πάντα υπάρχει λύση και διέξοδος. Θα πρέπει να αναδείξουμε τις δυνάμεις της χώρας, να αναδιαρθρώσουμε το σύστημα και να έχουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Η οικονομική και δημοσιονομική κρίση τείνει να μετατραπεί σε κρίση πολιτική και κρίση Δημοκρατίας. Η συλλογική δράση, οι υπερεθνικές και διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις έχουν αντικατασταθεί από ανεπίσημες ομάδες όπως η ομάδα της Φρανκφούρτης (Baroso, Rehn, Germany, France, ECB, IMF).

Οι πολιτικές συλλογικές παρεμβάσεις της διετίας 2009-2010, η οποία βασίστηκε σε μία σκληρά κερδισμένη συναίνεση, μετατράπηκε σε ένα παιχνίδι με λιγότερους παίκτες. Σήμερα πόσες χώρες συμμετέχουν στις συζητήσεις και τις αποφάσεις; Στις συζητήσεις όχι πάνω από δύο και στις αποφάσεις όχι πάνω από μια. Φοβάμαι ότι αυτό είναι συνταγή καταστροφής.

Εθνική, κοινωνική και οικονομική αστάθεια, που προκύπτει σε μια κρίση σαν τη σημερινή, μπορεί να αντιμετωπιστεί δυναμικά με αρχές και μέσω δημοκρατικών και πολιτικών προσεγγίσεων, που θα εμπνεύσουν τους λαούς και θα εκφοβίσουν τους εχθρούς.

Όταν η Αμερική έχασε την πιστοληπτική της ικανότητα από ΑΑΑ, ο Ομπάμα αντεπιτέθηκε πολιτικά, λέγοντας ότι η Αμερική έχει πιστοληπτική ικανότητα ΑΑΑΑ. Όταν χθες οίκος αξιολόγησης τόλμησε να απειλήσει τον υποβιβασμό όλης της Ευρώπης, ευρωπαϊκή πολιτική απάντηση ουσιαστικά δεν υπήρξε.  

Οι πολίτες χάνουν την εμπιστοσύνη τους σε ένα σύστημα που απαιτεί πειθαρχία, αλλά δεν δημιουργεί ελπίδα. Το Δημοκρατικό έλλειμμα αποτελεί μια παραδοσιακή ευρωπαϊκή αδυναμία, που επιδεινώνεται στο όνομα του οικονομικού αδιεξόδου. Οι αποφάσεις λαμβάνονται κάθε φορά και από πιο λίγους. Η κοινωνική ανησυχία είναι στα όρια να μετατραπεί σε κοινωνική έκρηξη. Η πολιτική σχεδιάζεται και εφαρμόζεται κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη μιας επικείμενης καταστροφής.

Η Σύνοδος της 9ης Δεκεμβρίου, η πιο σημαντική των τελευταίων χρόνων, έχει δημιουργήσει σημαντικές προσδοκίες. Είναι η στιγμή της κρίσης. Οι πολίτες περιμένουν μια ισχυρή επίδειξη πολιτικής δύναμης απέναντι στις αγορές και ταυτόχρονα την απόδειξη σεβασμού της θεσμικής ισοτιμίας των κρατών μελών στο εσωτερικό.

Η Ελλάδα βρέθηκε πρώτη στη δίνη της κρίσης. Η Ευρώπη επέδειξε πολιτικά αντανακλαστικά, αλλά όχι με την ταχύτητα και την αποφασιστικότητα που αναμενόταν. Από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα λαμβάνονται αποφάσεις, ενώ μένει με ερωτηματικό η εκτέλεση τους. Οι συνεχείς και αντικρουόμενες δηλώσεις Ευρωπαίων ηγετών δημιουργούν σύγχυση στις αγορές σε βάρος της χώρας. Η 9η Δεκεμβρίου ίσως είναι η μέρα της ενηλικίωσης της οικονομική Ευρώπης με αναπόφευκτα πλέον τα χαρακτηριστικά της πολιτικής ενοποίησης και της ενιαίας έκφρασης.